مشعان الجبوری… روایتی از بیاصولی، از “چکهای” صدام تا هرجومرج فساد
عارف محمد – پژوهشگر عراقی
سقوط رژیم صدام حسین پایان فساد و جنایت در عراق نبود، بلکه اعلام آغاز یک مسابقه جدید برای غنیمت و قدرت بود.
در این صحنه، مشعان الجبوری در تبدیل شدن از ابزاری در دست رژیم سابق به یک “قهرمان” جعلی در نمایشنامه پس از سال 2003، مهارت داشت و دروس عملی در هنر بقا به قیمت اصول و مردم ارائه داد.
وفاداری به قدرت… هر قدرتی
در سال 1975، رژیم بعث وفاداری جوان مشعان الجبوری را با معاملهای واضح خرید: یک خودرو و امتیازات مالی در ازای بازاریابی سیاستهای خود در رسانهها.
این صرفاً یک هدیه نبود، بلکه توافقنامهای اساسی برای یک مسیر مبتنی بر تبادل منافع بود، جایی که مشعان به یکی از بازوهای قدرت قبیلهای تبدیل شد و فرزندان قبیله خود را در خدمت رژیم به کار گرفت، به ویژه در طول جنگ با ایران، و این رابطه یک پیمان وفاداری به قدرت بود، نه به وطن.
صنعت “معارض” در اتاق تحریر
با خروجش به سوریه، الجبوری اصول خود را تغییر نداد، بلکه حامیان مالی خود را تغییر داد. کانالهایی مانند الاتجاه الآخر، الرأی و الزوراء را تأسیس کرد و شعار “مقاومت” را سر داد، اما گفتمانی فرقهگرایانه و متشنج را به کار برد و بیش از آنکه در ساختن یک اپوزیسیون سیاسی رشید مشارکت کند، در دامن زدن به خشونت سهیم بود.
پرسش مشروع:
چگونه یک مرد از رجال رژیم سابق ناگهان به سخنگوی مقاومت تبدیل میشود؟ و چه کسی این تریبونها را تأمین مالی کرد؟
2003 آشفتگی مواضع و صنعت نفوذ
چند هفته پس از سقوط بغداد، الجبوری با گفتمان “مقاومت” بازگشت، اما برای تثبیت نفوذ خود در موصل، در همکاری با نیروهای کرد و آمریکایی تردید نکرد.
این مقاومت نبود، بلکه ماجراجویی برای تصاحب یک موقعیت جدید در قدرت بود. ورود او به پارلمان با شعار “عدالت برای اهل سنت” چیزی جز رسواییهای مکرر به بار نیاورد، در حالی که استانهایی که ادعا میکرد نمایندگی میکند، همچنان از فساد، تروریسم و تخریب رنج میبردند.
از مبارزه با فساد تا تجسم آن:
در اینجا شرح حال به اوج خود میرسد:
- مدرک جعلی: دادگاه فدرال عضویت پارلمانی او را در سال 2022 پس از افشای جعل مدرک دانشگاهیاش لغو کرد.
- رشوه خواری آشکار: او خود در مصاحبه با گاردین اعتراف کرد که پیشنهاد رشوه پنج میلیون دلاری را پذیرفته است.
- کمیته مبارزه با فساد: او عضو کمیتههای حسابرسی بود، در حالی که دستگاه قضایی او را به اتهام اختلاس و انتصابات صوری تحت پیگرد قرار میداد.
اظهارنظر مشهور او: “همه فاسد هستند و من هم یکی از آنها هستم” صراحت نبود، بلکه تاکتیکی برای مشروعیت بخشیدن و تعمیم فساد بود، به طوری که او و دیگران از پاسخگویی فرار کنند.
در نهایت: الجبوری به مثابه آینهای از نظام جدید مشعان الجبوری صرفاً یک مورد فردی نیست، بلکه انعکاسی از جوهر نظام سیاسی پس از سال 2003 است.
او از قاعده تخطی نکرد، بلکه آن را به روشنترین شکل ممکن مجسم کرد، از بعث تا پارلمان، از رسانه تا فساد، از وفاداری به نظام تا وفاداری به هرج و مرج.
سقوط او به دلیل “مدرک جعلی” تنها سقوط شخصی نبود، بلکه رسوایی برای یک نظام کامل بود که به چنین مردی اجازه داد دههها بدون پاسخگویی جولان دهد.
این شرح حال یک مرد نیست، بلکه کیفرخواستی برای یک دوران کامل است، جایی که سیاست به حراج تبدیل میشود، فساد به فرهنگ، و بیهودگی به قاعده.
منابع:
- روزنامه گاردین (2008) مصاحبه با مشعان الجبوری در مورد پروندههای رشوه.
- رادیو اروپای آزاد گزارشهایی درباره انتصابات صوری که او در آن دست داشت.
- دادگاه عالی فدرال عراق (2022) تصمیم لغو عضویت پارلمانی او به دلیل مدرک جعلی.
- روداوو 2022 پوشش خبری تصمیم سقوط عضویت او.
- دانشنامه آزاد نسخه انگلیسی (Misha’an al-Juburi) شرح حال گسترده از زندگی و فعالیتهای او.
- الجزیره – العربیه – بی بی سی عربی گزارشهایی درباره فعالیت رسانهای و گفتمان فرقهگرایانه او.
- روزنامههای عراقی (المدی، الفرات نیوز) – پیگیری فعالیتهای پارلمانی و پروندههای فساد او.
مرکز دراسات الشهید الخامس
