خدماتی که جولانی ارائه میدهد، کی پایان خواهد یافت؟!
دکتر نسیب حطیط – پژوهشگر ارشد لبنانی
نخستین سالگرد سقوط نظام در سوریه نزدیک میشود، اما سوریه همچنان در هرج و مرج و بیدولتی به سر میبرد و جغرافیايش تکه تکه میشود. اسرائیل در جنوب، ترکیه در شمال و جداییطلبان کرد در شرق فرات، منتظر تعیین سرنوشت “ساحل علوی” غنی از نفت و گاز هستند تا سهم روسیه یا با شراکت آمریکا شود!
وضعیت سیاسی حاکم بر سوریه را نمیتوان “دولت” توصیف کرد، زیرا مشروعیت نظام را طبق مسیرهای شناختهشده بینالمللی برای به دست گرفتن قدرت، چه از طریق قانون اساسی و چه کودتای نظامی، به دست نیاورده است، بلکه نمايانگر حالتی غریب و مدلی جدید برای به دست گرفتن قدرت است. بشار اسد، رئیسجمهور قانونی، از قدرت کنارهگیری نکرده و از سوی مجلس مردمی که او را انتخاب کرده عزل نشده و کودتای نظامی هم او را سرنگون نکرده است، و این باعث شده که سوریه در خلاء قانون اساسی و قانونی، بدون ارتش ملی به سر ببرد. این گروهها و جناحهای تکفیری ناهمگون و پراکنده را نمیتوان ارتش رسمی نامید، حتی لباس متحدالشکل هم ندارند تا جایی که درجات نظامی “مضحکه” شده است، و سرباز یا عنصر عادی یا کشاورز و کارگر یا چوپان یا فرد بیسواد، بنا به میل مسئول، به درجه “سرهنگ” یا “سرهنگ تمام” ارتقا مییابد؟
آمریکا با سرمایهگذاری روی خدمات گروههای تکفیری از “افغانهای عرب” تا “القاعده” سپس “داعش” تا جبهه “النصره” و تبدیل آن به “هیئت تحریرالشام” موفق شد و “ابومحمد الجولانی” جایزه حسن سلوک و مهارت در اجرا را از نظر دولت آمریکا دریافت کرد، و به او لقب “رئیسجمهور موقت” سوریه را به جای لقب “خلیفه” داد که قبلاً در عراق موفق نشد، به این امید که تجربه سوریه در انتخابات آینده عراق تکرار شود. الجولانی توانسته وظایف اساسی در پروژه آمریکا را انجام دهد و ممکن است وظایف دیگری نیز به او محول شود، قبل از اینکه ترور شود یا توسط ترکیه یا گروههای تکفیری کنار گذاشته شود، همانطور که با “بن لادن” و “ابوبکر البغدادی” و دیگران انجام دادند. اما وظایفی که الجولانی و گروههای تکفیری انجام دادند عبارتند از:
– کودتا علیه “داعش” و موفقیت در ارائه یک مدل تکفیری که میتوان آن را در مقابل افکار عمومی جهانی به بازار عرضه کرد و امکان “بازیافت” گروههای تکفیری به گروههای مدنی و سیاسی که از تفکر تکفیری خشونتآمیز و نظام شورای اسلامی به دموکراسی غربی دست میکشند، به عنوان نسخهای اصلاحشده و تعدیلشده از نسخه طالبان در افغانستان.
– وظیفه پر کردن خلاء و اشغال دوره انتقالی بین سقوط نظام اسد و تامین جایگزین در سوریه جدید.
– فراهم کردن پوشش شرعی برای تجزیه و تقسیم سوریه و سوق دادن آن به سمت “فدرالیسم” یا “کنفدراسیون” همراه با تضمین مطالبات اسرائیل که روسای جمهور حافظ و بشار اسد از دادن آن به اسرائیل و موافقت با صلح با آن، صرف نظر کردن از جولان و جنوب سوریه و تسهیل ایجاد اقلیم کردی همانند وضعیت کردها در عراق و اقلیم علوی امتناع کردند.
استراتژی آمریکا مبتنی بر سرمایهگذاری بر روی ابزارها برای اجرای پروژههایش است و نه مبتنی بر تعارفات و احساسات و مبتنی بر سیستم “حاکمان مرحلهای” است، برای هر مرحله حاکم خاص خودش، یک بار حاکم مستقیم آمریکایی است و بار دیگر هیئت حاکمه بینالمللی، مانند “شورای صلح” که “ترامپ” برای حکومت بر غزه اعلام کرد یا حاکم آمریکایی است که تابعیت کشورش را دارد یا تکفیریای که آمریکا او را پس از سفید کردن پروندهاش و لغو جایزه دستگیریاش به عنوان “حاکم موقت” منصوب میکند!
واقعیتها در سوریه نشان میدهد که مرحله تغییر صحنه سیاسی و کنار گذاشتن “جولانی” پس از تثبیت الحاق جولان و جنوب سوریه به اسرائیل و اعتراف آمریکا به آن و تثبیت وضعیت “اقلیم کردی” نزدیک است. و آمریکا میتواند برای آغاز مرحله تغییر با دامن زدن به فتنه بین گروههای تکفیری در اعتراض به و رد دست کشیدن “شرع” از شرع اسلامی یا بین گروههای تکفیری بین گروههای خارجی و داخلی، همزمان با توسعه درگیری بین کردها و حکومت موقت در دمشق، بدون چشم پوشی از درگیری ترکی_اسرائیلی بر سر غنائم در سوریه و تصمیم سیاسی، اقدام کند. اسرائیل شراکت ترکیه با خود در سوریه را با وجود همه خدماتی که ترکیه به اسرائیل ارائه کرده و همچنان ارائه میدهد، علاوه بر نقش ترکیه که سوریه را فرسوده و نظام اسد را سرنگون کرد، نخواهد پذیرفت!
لازم است با وضعیت سوریه با عقلانیت و موضوعیت و بدون عجله برخورد شود، زیرا این وضعیت ناپایدار و غیر دائمی است، واقعیتها نشان میدهد که این یک مرحله موقت است و قدرت حاکم یک قدرت کارکردی موقت است و از حماقت است که با آن به عنوان یک کشور با ثبات برخورد شود، بدون فراموش کردن گذشته سوریه که قبل از مرحله “آل اسد” بود، جایی که عمر نظامهای حاکم بین چند ماه و دو سال بود و با کودتا و زندان سقوط میکرد و این سیستم میتواند دوباره به صورت خونین و خشونتآمیز ظاهر شود.
خداوند ملت برادر سوریه را حفظ کند… و خداوند سوریه را از تجزیه، اشغال و تجاوز چند ملیتی حفظ کند.
مرکز دراسات الشهید الخامس
