فاجعه کوت.. تا از مرگ مجانی عراقی‌ها جلوگیری کنیم
سعد الدغمان
در یکی از فاجعه‌های دردناک وطن ــ نه نخستینِ آن و نه آخرینش ــ حادثه‌ای دلخراش بار دیگر جان شهروندان را در معرض مرگ حتمی و بی‌بازگشت قرار داد؛ مرگ این بار در یکی از مراکز خرید استان دوست‌داشتنی واسط فرود آمد.
شاید این حادثه برای ناظری سطحی‌نگر صرفاً یک «آتش‌سوزی تصادفی» به نظر برسد که ممکن است در هر زمان و مکانی رخ دهد؛ اما همین ناظر اگر در قضاوت خود عمیق‌تر بیندیشد، درمی‌یابد که هیچ‌یک از الزامات ایمنی در ساخت آن بنا رعایت نشده بود، و آن‌گاه مفهوم “خُذُوهُ فَغُلُّوهُ” به‌طور دردناکی معنا می‌یابد، وقتی فاجعه‌ای رخ می‌دهد ــ خدای ناکرده.
و چنین هم شد؛ مردم ــ کودک و زن و جوان، پدر و مادر و فرزند ــ که برای خرید و گردش و تغییر حال‌وهوای روزمره، برای گریز از گرمای طاقت‌فرسا و نبود برق ناشی از کوتاهی‌های پی‌درپی دولت‌های (بخوانید: باندهای مافیایی) حاکم بر عراق، از خانه بیرون زده بودند، خود را در برابر دوزخی خروشان یافتند؛ «آتشی شعله‌ور» که جسم‌های نحیف و جان‌های بی‌پناهشان را در کام خود کشید، آینده‌شان، امروزشان، فردایشان را سوزاند؛ فاجعه‌ای که آمار شهدایش در صدر خبرها قرار گرفت.
این، جنایتی است به تمام معنا؛ نه قضا و قدری طبیعی، بلکه جنایتی آشکار که مسئولیت آن، پیش از همه بر دوش دولت و شخص نخست‌وزیر است و سپس به‌صورت سلسله‌وار به مالك مجتمع تجاری، دفاع مدنی، نهادهای صادرکننده مجوز، ناظران، و تأییدکنندگان الزامات ایمنی می‌رسد.
امروز، آنچه رخ داد فاجعه‌ای است که (خداوند رحمت کند رفتگانش را) قربانیانش شکایت خویش را به درگاه پروردگار خواهند برد؛ نه فقط به‌سبب کوتاهی، بلکه به‌خاطر جنایتی عامدانه. و بعید می‌دانم که این فاجعه بدون آگاهی و تعمد رقم خورده باشد؛ جنایتی که دولت، به نمایندگی از شخص مسئول آن ــ جناب آقای نخست‌وزیر محمد شیاع السودانی ــ مرتکب آن شده است.
امروز ما خواهان آنیم که چنین فجایعی دیگر در نقاط مختلف عراق تکرار نشود. ما خواهان آنیم که «پیشگیری بر درمان مقدم باشد». ما خواهان آنیم که هیچ مجوزی برای ساخت‌وساز صادر نشود مگر پس از ارائه گواهی‌های کامل و دقیق ایمنی، همان‌گونه که در کشورهای دیگر جهان معمول است. ما خواهان آنیم که بازی با جان مردم و سرنوشتشان متوقف شود. ما خواهان آنیم که دیگر کسی با اتکا به قبیله، حزب یا گروه‌های مسلح، بر قانون بتازد، یا پشت عناوینی پنهان شود که تا پیش از ۲۰۰۳ حتی از ابتدایی‌ترین ارزش‌ها و آداب اجتماعی نیز بی‌خبر بودند.
ما خواستار توقف صدور مجوز ساخت برج‌ها و ساختمان‌های بلند در میان بافت مسکونی، یا تعدی به حقوق عمومی همچون خیابان‌ها، املاک شهرداری و امانت بغداد هستیم. ما خواهان آنیم که جلوی هر متجاوز نابکار گرفته شود که تلاش دارد سبک ساخت‌وساز را تغییر دهد، نقشه‌هایی را که از دههٔ ۱۹۷۰ (بلکه پیش‌تر) طراحی شده‌اند، دگرگون سازد و به همسایگان آسیب بزند و بافت عمومی و جغرافیای مناطق را از بین ببرد؛ نمونه‌اش آنچه در محلهٔ ۷۱۸ منطقهٔ زیونه می‌گذرد، که در محدودهٔ امانت پایتخت قرار دارد.
شاید وقوع فاجعه‌ای مشابه به تعویق افتد، اما قطعاً دیر یا زود رخ خواهد داد. آن را پیش از آنکه جان مردم را بگیرد و زندگی‌شان را تهدید کند، مهار کنید. اگر هم آتش‌سوزی عمدی مانند آتش‌سوزی شهر کوت نباشد، ممکن است مسئله به مرحله‌ای برسد که سلاح، راه‌حل و فصل‌الخطاب برای عبور از خطوط قرمز شود.
پیشگیری بهتر از درمان است. من اینک جای درد را به شما نشان می‌دهم، درمانش کنید پیش از آنکه گسترده و غیرقابل مهار شود و آن‌گاه پشیمانی سودی نداشته باشد. به امانتی که بر دوش دارید (امانت شهرداری‌ها) وفادار باشید. هوای نفس را معیار تصمیم‌گیری نکنید. از خداوند در کردار و رفتار خود بترسید و رحم کنید تا مورد رحمت قرار گیرید.
این سخن برای یادآوری بود، و باز خواهم گشت اگر این تذکر مؤثر واقع نشود.
