مشکل بزرگ عراق: مدعیان فرهنگ و سیاست و مشایخ عشایری و چیزهای دیگر
إیاد الإمارة
عراق: میدان نبرد همیشگی
عراق امروز کشوری عادی با مشکلات گذرا نیست، بلکه صحنه درگیری دائمی میان بحران‌های واقعی و ساختگی است. این سرزمین میان واقعیتی پیچیده و تصویری تحریف‌شده دست‌وپا می‌زند – تصویری که سیاستمدارنماها، روشنفکرنمایان و شیخ‌های قبیله‌ای جعلی ساخته‌اند. بزرگ‌ترین مشکل عراق امروز، “کسانی است که بدون صلاحیت به میدان آمده‌اند”.
فرسایش معیارهای فرهنگی
در دوره افول استانداردها، هر کسی که قلمی به دست گرفته یا پستی در فضای مجازی منتشر کرده، خود را “اندیشمند” یا “مثقف” می‌نامد؛ درحالی که حتی ابزارهای اولیه فرهنگ را ندارد و درکی تحریف‌شده یا سطحی از واقعیت ارائه می‌دهد.
امروز شاهد سیطره افرادی بر عرصه فرهنگ هستیم که نه پروژه‌ای دارند، نه دیدگاهی، و نه حتی دانش پایه. تنها دارایی آن‌ها “جسارت ادعا” است. این شارلاتان‌ها با تبدیل فضای فرهنگی به “بازار مکاره‌ای” از ایده‌های بازاری و مواضع اجاره‌ای، به فرهنگ آسیب می‌زنند.
سیاست‌بازی آشفته
وضعیت سیاست هم که آشفتگی محض است. بسیاری از کسانی که امروز به عنوان “نخبگان سیاسی” معرفی می‌شوند، محصول تصادف یا فرصت‌طلبی پس از سال ۲۰۰۳ هستند.
آن‌ها از درهای “سهمیه‌بندی قومی”، “پول‌های بادآورده” یا “فرصت‌طلبی شخصی” وارد سیاست شده‌اند – بدون هیچ برنامه ملی، درکی از ماهیت عراق، یا شناختی از حساسیت‌های جامعه.
اینان به نام مردم حرف می‌زنند، درحالی که نه نماینده مردمند و نه رنج آن‌ها را درک می‌کنند. به نام “مولفه‌های اجتماعی” مذاکره می‌کنند، اما در واقع فقط به حساب‌های بانکی و منافع شخصی خود فکر می‌کنند.
تحریف نقش قبایل
حتی نهاد قبیله هم از این تحریف در امان نمانده است.
قبیله که باید حافظ ارزش‌ها و ضامن صلح اجتماعی می‌بود، امروز در چنگال “شیخ‌های دلاری” افتاده است – کسانی که نه نسب شیخوگی دارند، نه اخلاق آن، و نه تاریخش.
اینان که مواضع قبیله را با یک تماس تلفنی یا مبلغی پول می‌فروشند، نه به حرمت خون اهمیت می‌دهند و نه به شرافت کلمه. برخی از آن‌ها بیشتر شبیه “مدیران روابط عمومی” برای مافیای قدرت و فساد شده‌اند.
همه‌جا پر از ادعاهای بی‌پایه
مشکل عراق فقط به روشنفکرنماها، سیاستمدارنماها و شیخ‌های دروغین محدود نیست. این فساد همه‌جانبه شامل حال این‌ها هم می‌شود:
– تاجران فاسدی که بازار را غارت می‌کنند
– رسانه‌های فریبکاری که آگاهی عمومی را تحریف می‌کنند
– کارمندان دولتی که پست‌های خود را می‌فروشند
– روحانیونی که خطابه‌هایشان را با منافع سیاسی تنظیم می‌کنند
عراق در چنگال نظامی کامل از “ادعاهای دروغین” اسیر شده است. امروز معیار، “صلاحیت” یا “امانت” نیست، بلکه “توانایی فریبکاری و فروش کلمات پوچ” است.
راه حل: بازسازی وجدان جمعی
راه نجات، شعارهای توخالی یا انفجارهای مقطعی خشم نیست. راه واقعی، “بازسازی عقلانیت جمعی” بر اساس معیارهای روشن است:
– احترام به اهل تخصص در هر حوزه
– مبارزه بی‌امان با مدعیان دروغین و فرصت‌طلبان
– ترویج این اندیشه که “مقام مسئولیت است، نه غنیمت”
– احیای فرهنگ اصیل، سیاست پاک، شیخوگی واقعی، و اقتصاد شفاف
جمع‌بندی: نیاز به پاکسازی ملی
عراق امروز به یک “پاکسازی ملی همه‌جانبه” نیاز دارد – پاکسازی که از اندیشه آغاز شود و به عمل بینجامد. تنها آن‌گاه عراق، “عراق همه مردم” خواهد شد، نه “عراق مدعیان و شارلاتان‌ها”.
