ینار محمد، یکی از مهم‌ترین زنان فعال حقوق بشر در عراق
ینار محمد، زن برجسته عراقی، در بغداد در سال 1960 به دنیا آمد. او عضو بنیان‌گذار و مدیر سازمان «آزادی زن» در عراق و سردبیر روزنامه «مساوات» است و یکی از برجسته‌ترین مدافعان حقوق زنان در عراق محسوب‌می‌شود. او در سال 2008 جایزه مؤسسه گرابر را برای دفاع از حقوق زنان دریافت کرد.
کودکی و تأثیرات نخستین
ینار در بغداد در یک خانواده مسلمان متعصب متولد شد. او در این خانواده با سنت‌های اسلامی مواجه شد که بعداً بر آن شورید. پدربزرگش مردی محترم در میان اطرافیانش بود که نمازهای پنج‌گانه را می‌خواند، صدقه می‌داد و در حل اختلافات میان مردم کمک می‌کرد. از این روی لقب «ملا» را به‌خاطر تقوا و ورع و دانش دینی گسترده‌اش دریافت کرد. ینار می‌گوید که علی‌رغم این، پدربزرگش با خواهر کوچک‌ترِ همسر قبلی‌اش که تنها 14 سال داشته ازدواج کرده است و گفت‌وگو با مادربزرگش در دوران نوجوانی‌اش درباره این «ازدواج اجباری» او را به این سمت سوق داده تا به‌طور جدی به مسائل حقوق زنان بپردازد.
خانواده او در سال 1993 تصمیم به مهاجرت به کانادا گرفتند. ینار، مهاجرت را «رفتن به تبعید» توصیف می‌کند، اما دلیل تبعید مشخص نیست. او پس از اشغال عراق توسط آمریکا در سال 2003 به این کشور بازنگشت تا برای دفاع از حقوق زنان اقدام کند. ینار می‌گوید: «عراق را مانند زمان مادربزرگم می‌بینم، می‌بینم که تمام زنان با حجاب و لباس‌های بلند زشت پوشیده‌اند.» این بازگشت توسط گروه‌های حقوقی زنان در ایالات متحده و بریتانیا، به‌خصوص گروه حقوقی نیویورک «کمیته کار برای حمایت از زنان در عراق» تأمین مالی شد.
پس از بازگشت به عراق، ینار چندین سازمان برای ارتقای حقوق زنان در این کشور تأسیس کرد، از جمله سازمان «آزادی زن» و «کمیته دفاع از حقوق زن عراقی». او همچنین به عنوان سردبیر روزنامه «مساوات» کار کرده است که این روزنامه یک پلتفرم زنانه علیه اصالت اسلامی و نگرش‌های پدرسالارانه قبیله‌ای است و به نقض‌های حقوقی که زنان در حین جنگ متوجه شده‌اند، می‌پردازد.
سازمان حریة المرأة
او در سال 2003 سازمان «آزادی زن» در عراق را تأسیس کرد و تا سال 2009 در مدیریت آن فعالیت داشت. این سازمان به زنان در عراق پس از حمله آمریکایی‌ها در سال 2003 کمک کرد و به‌خاطر تلاش‌هایش، ینار در سال 2008 جایزه بنیاد گرابر را برای دفاع از حقوق زنان دریافت کرد.
ینار دلایل متعددی برای تأسیس این سازمان برشمرده است که برخی از آن‌ها آمریکا را مورد انتقاد قرار می‌دهد و به نبود امنیت، آزادی‌های فردی و خشونت علیه زنان اشاره دارد. این سازمان در این زمینه‌ها به وظایف زیر پرداخته‌است:
– ایجاد پناهگاه‌های امن برای زنانی که در معرض خشونت خانوادگی و آنچه به‌نام «جرائم ناموسی» (جرائم الشرف) شناخته می‌شود، قرار دارند.
– مبارزه با تجارت انسان برای زنان جوان و محافظت از آن‌ها در برابر بردگی جنسی یا فحشا.
– برگزاری دوره‌های آموزشی برای آموزش زنان در مواجهه با تعصب.
– درخواست برای برابری در رادیو و تلویزیون عراق.
ینار همچنین با 200 زن زندانی مصاحبه کرد و به دولت وضعیت نامناسب آن‌ها را اطلاع‌رسانی کرد و تلاش‌هایش در نجات یک زن از حکم اعدام موفق بود.
او به حقوق زنان ایمان دارد و از آن دفاع می‌کند و در سیاست به سکولاریزم و دموکراسی تمایل دارد، و باور ندارد که حمله آمریکا به عراق یک وسیله برای گسترش دموکراسی باشد.
ینار محمد و اشغال عراق
ینار به‌شدت به حمله آمریکا به عراق انتقاد کرده و می‌بیند که این حمله خیابان‌های عراق را به مناطقی بدون زن تبدیل کرده است و ادعای وجود دو گزینه: “اشغال عراق” یا “اسلام سیاسی” را فریبکارانه می‌شمارد و می‌گوید این گزینه‌ها باعث زندگی‌ای غیر آزاد و غیر انسانی برای ما می‌شود.
او ضد دین نیست، اما معتقد است که باید دولت سکولار باشد و برابری تنها با وجود یک دولت سکولار تحقق می‌یابد. از نظر او، حکومت‌های اسلامی حقوق زنان را آسیب خواهد داد.
تهدید ینار
به‌دلیل دفاع از حقوق زنان و برخورد با تفسیرهای افراطی از اسلام، ینار محمد در سال 2004 از گروه اسلامی «القیادة العلیا للجهاد والتحریر» دو بار تهدید به قتل شد. دلیل این تهدیدها به‌ویژه تلاش‌های او برای برقرار کردن برابری در قانون عراق بود، به همین دلیل او مدت‌هاست که تحت حمایت مسلحانه قرار گرفته است.
