اقتصاد عراق، در سایه‌سار جنگ ایران و اسرائیل
زياد الهاشمي
برآورد مهم‌ترین خسارات و تأثیرات احتمالی این تقابل بر اقتصاد عراق
در زمان جنگ‌ها و درگیری‌های نظامی، برآورد و محاسبه خسارات و زیان‌ها همواره با احتمالات گوناگون همراه است و تعیین دقیق آثار آن دشوار است؛ اما پرداختن به مهم‌ترین جنبه‌های آن امری ضروری و حائز اهمیت است.
با توجه به شرایط کنونی و اهدافی که از سوی رژیم صهیونیستی یا ایران هدف قرار گرفته‌اند، می‌توان گفت نخستین بازتابی که اقتصاد عراق را متأثر خواهد کرد، توقف صادرات گاز ایران به نیروگاه‌های برق عراق است؛ چرا که برخی از تأسیسات تولید و انتقال گاز ایران در میدان گازی پارس آسیب دیده‌اند، که این موضوع منجر به کاهش توان عراق در تأمین برق خواهد شد.
دومین مشکل، مربوط به «حق بیمه جنگ» است که از سوی شرکت‌های کشتیرانی بین‌المللی بر کالاهایی که از طریق دریا به عراق وارد می‌شوند، اعمال خواهد شد؛ علت آن نیز نزدیکی بنادر عراق به مناطق جغرافیایی درگیر در جنگ است.
علاوه بر افزایش تعرفه حمل و نقل دریایی به سمت بنادر عراق، این مسأله موجب بالا رفتن چشمگیر هزینه کالا برای بازرگانان و در نتیجه قیمت اقلام برای مصرف‌کنندگان عراقی خواهد شد. همچنین ممکن است برخی سفرهای دریایی به دلیل وضعیت جنگی لغو شوند و باعث کمبود برخی کالاها در بازار شود.
سومین معضل، احتمال تشدید اقدامات از سوی فدرال رزرو و وزارت خزانه‌داری آمریکا در واکنش به تشدید درگیری‌های میدانی است. این اقدامات می‌تواند شامل تحریم‌های بیشتر علیه بانک‌ها، نهادها و شرکت‌های عراقی باشد و همچنین سخت‌گیری بیشتر در سامانه حواله‌های بین‌المللی و کاهش نقدینگی در داخل کشور را در پی داشته باشد.
چهارمین مشکل، ادامه کاهش ارزش دینار عراق در برابر دلار است که باعث افزایش بیشتر قیمت کالاها و خدمات شده و فشار مضاعفی بر مردم وارد می‌کند؛ این امر قدرت خرید را کاهش داده و رکود اقتصادی در بازارها را تشدید خواهد کرد.
پنجمین و مهم‌ترین خسارت، ادامه مسدود شدن آسمان عراق است که موجب محرومیت این کشور از درآمدهای حاصل از عبور هواپیماها و همچنین تعطیلی فرودگاه‌ها می‌شود. این امر زیانی آشکار برای بخش هوایی عراق بوده و رفت‌وآمد مسافران و حمل‌ونقل هوایی تجاری را فلج خواهد کرد.
اگر وضعیت به «جنگ بنادر» میان ایران و رژیم صهیونیستی برسد ــ که نشانه‌هایی از آن با بمباران بندر حیفا و تأسیسات بندر عسلویه و گناوه دیده شده ــ احتمال تعطیلی زنجیره‌های حمل‌ونقل و لغو سفر کشتی‌ها به بنادر شمال خلیج فارس (که بنادر عراق نیز در میان آن‌هاست) افزایش می‌یابد. این موضوع می‌تواند ورود بسیاری از کالاها به بازار عراق را مختل کرده و باعث کمبود جدی در بازار شود.
یکی دیگر از بحران‌های بزرگ، احتمال بروز آلودگی زیست‌محیطی گسترده بر اثر عملیات نظامی است که ممکن است به داخل خاک عراق نیز کشیده شود. این مسئله، خطری است که ابعاد آن فراتر از حوزه اقتصادی است و می‌تواند تمامی جنبه‌های زندگی مردم را مختل کند.
نکات دیگری نیز وجود دارد که در این تحلیل به آن‌ها پرداخته نشده و ممکن است در صورت تشدید تحولات نظامی بین ایران و رژیم صهیونیستی، در آینده به آن‌ها اشاره شود.
