حرکت به سوی جهانی شدن، رهیافت دوبارهی احیای جایگاه عراق
محمد حسن الساعدي
بعد سقوط نظام صدام در سال 2003، عراق توانست وجود سیاسی خود را دوباره تثبیت کند و سعی کند نفوذ خود را در روابطش با منطقه از طریق یک شبکه تارعنکبوتی از روابط سیاسی، اقتصادی و مبادلات تجاری با کشورهای منطقه و جهان تحمیل کند. به همین دلیل، شدت رابطه و منافع اقتصادی بین عراق و غرب افزایش یافته است که ما را وادار میکند تا به مشارکت فزاینده غربیها در بخش انرژی حیاتی و مهم عراق بپردازیم. این امر منجر به افزایش تأثیر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی عراق در کل مسائل عربی شده و در شعلهور شدن تحول دموکراتیک و تأثیر آن بر وضعیت منطقهای و بینالمللی کمک کرده است.
میتوان گفت که غرب در درگیری اسرائیلی-فلسطینی که این بار بر حول غزه متمرکز شده است، شکست خورده است زیرا اسرائیل در حال حاضر نتوانسته است جهان و متحدان اصلی خود را متقاعد کند که تواناییاش را در بهدست آوردن نقاط قوت یا حداقل اعلام پیروزی در حین درگیری با فلسطینیها یا لبنانیها ثابت کند و دو جبهه را بهطور همزمان باز کند، یا اینکه واشنگتن نقشی در درگیری (روسی–اوکراینی) داشته باشد. بهنظر میرسد که غرب نتوانسته است در این درگیری که برخی از آن در خاورمیانه متمرکز است یا خارج از حوزه نفوذش، که روی تایوان تمرکز کرده، کار خاصی انجام دهد.
سقوط سریع و غیرمنتظره نظام سوری نشان داد که ایالات متحده و متحدین آن هنوز هم قادر به تغییر نظامها و جمعآوری و گسترش مجموعهای وسیع از داراییهای سیاسی، اقتصادی، نظامی و اطلاعاتی برای حذف رهبر سوريه که مدت طولانی بر سرکار بوده، هستند. این کار نه از طریق ادبیات دموکراتیکی که او فریاد میزند، بلکه از طریق توطئه و جمعآوری نیروهای سیاه و خارج از قانون انجام میشود. همچنین این نشان داد که آنها قادر به تغییر تعادل قدرتی هستند که مدتها بر جای خود باقی مانده است، در مواقع ضروری. اینها درسهای ساده و قوی هستند که کشورهای مانند چین، روسیه، ایران و دیگر بازیگران اصلی در خاورمیانه میتوانند از آنها بهرهبرداری کنند.
عراق اخیراً قراردادهای متعددی با شرکتهای بریتانیایی، بهویژه با شرکت شل، برای بحث در مورد فرصتهای گسترش همکاری بین عراق و این شرکت انرژی غولپیکر امضا کرده است، همچنین عراق با بانک استاندارد چارترد بریتانیا و بانک مسکن برای تجارت توافقهایی را امضا کرده است. علاوه بر این، توافقات دیگری در زمینه آب و زیرساختها، همچنین همکاری آموزشی و تبادل مأموریتهای آکادمیک وجود دارد و توافق دیگری با شرکت هالیبرتون برای توسعه میادین نفتی نهر ابن عمر و سندبان نیز انجام شده است.
عراق بزرگترین جایزه برای غرب در خاورمیانه بهحساب میآید بهدلیل ذخایر نفت بینظیری که در اختیار دارد و که در منطقه، ارزانترین به شمار میآید. عراق ثابت کرده است که گنجینهای است که نمیتوان به راحتی از آن چشمپوشی کرد، هم برای غرب و هم برای شرق، و موقعیت جغرافیایی مهم و جذاب آن در قلب خاورمیانه نیز بر این امر تأکید دارد.
حالت گشایش که عراق بر روی جهان اعمال میکند، فرصتی برای نفوذ آن به منطقه فراهم میآورد و آن را به ایستگاهی برای تفاهم و گفتوگو بین کشورهای مختلف منطقهای و بینالمللی تبدیل میکند. این واقعاً چیزی است که در سالهای اخیر در حل بسیاری از پروندههای معلق بین کشورهای منطقه به وقوع پیوسته است و باعث میشود جایگاه طبیعی خود را در آرام کردن منطقه بهدست آورد و عراق را از میدان نبرد دور کند تا نقطه تلاقی باشد نه میدان جنگ.