پروژه آی مِک؛ ابزار انزوای ژئواکانومیکی و سیاسی عراق
نویسنده: مسعود کیا
مقدمه
در عصر جهانی‌شدن و ظهور شبکه‌های تولید و توزیع جهانی، پروژه‌های راهبردی و اقتصادی به‌عنوان ابزارهای مهمی در رقابت‌های جهانی و منطقه‌ای شناخته می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر توسعه ملی و امنیت تبدیل به امری جهانی و منطقه‌ای گشته است. در این وضعیت، پروژه‌های راهبردی و اقتصادی می‌تواند به‌عنوان ابزاری در جنگ اقتصادی و ژئوپلیتیکی عمل نمایند و منافع استراتژیک دیگر کشورها را از طریق تحمیل انزوای ژئواکانومیکی و سیاسی به خطر اندازد. یکی از این پروژه‌ها، کریدور آی‌مک (India–Middle East–Europe Corridor) است که به‌تازگی با مشارکت کشورهای مختلف به‌ویژه هند، ایالات متحده، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی شکل‌گرفته است. این طرح، نه‌تنها برای رژیم صهیونیستی فرصتی برای خروج از انزوا فراهم می‌آورد، بلکه به طور مستقیم بر وضعیت جغرافیایی، اقتصادی و سیاسی عراق تأثیر می‌گذارد. در این مقاله، به بررسی تبعات منفی و راهبردی این پروژه برای عراق می‌پردازیم.
آی مک و ژئوپلیتیک جدید صادرات نفت عراق
پروژه آی مک باهدف تقویت موقعیت رژیم صهیونیستی در غرب آسیا و کاهش انزوای ژئوپلیتیکی آن، به دنبال ایجاد مسیری برای تجارت و جابه‌جایی کالا از هند به اروپا از طریق کشورهای عربی و اسرائیل است. این طرح، عزم آمریکا و متحدانش را برای تبدیل اسرائیل به دروازه صادرات انرژی از منطقه به جهان غرب نشان می‌دهد. در همین چارچوب طرح خط لوله بصره – عقبه میان عراق و اردن تنظیم گردیده است که در نهایت به اسرائیل به‌عنوان پایانه صادرات منطقه‌ای ختم خواهد شد. چنین اقدامی می‌تواند به معنای افزایش نفوذ و کنترل اسرائیل بر مبادی صادراتی نفت عراق باشد و به وابستگی اقتصادی و سیاسی هرچه بیشتر عراق به این رژیم منجر شود.
تطبیع اقتصادی عراق؛ پیامدهای ژئوپلیتیکی آی‌مک
وابستگی اقتصادی به اسرائیل می‌تواند به‌عنوان یک تهدید جدی برای استقلال و حاکمیت عراق عمل کند. عراق، باتوجه‌به منابع عظیم نفتی و گازی که دارد، می‌تواند به‌عنوان یکی از مقاصد غیرمستقیم پروژه آی‌مک در نظر گرفته شده است. در این راستا، ممکن است با فشار جریانات سیاسی خواهان تطبیع در عراق، تلاش‌هایی برای عادی‌سازی سازی روابط و تأسیس قراردادهای اقتصادی و تجاری میان عراق و اسرائیل صورت گیرد که این خود می‌تواند منجر به افزایش فشار بر دولت عراق و تصمیم‌گیری‌های آن شود.
باتوجه‌به همبستگی ژئوپلیتیکی منطقه‌ای عراق با محور مقاومت، هرگونه رابطه نزدیک با رژیم صهیونیستی می‌تواند به بروز تنش‌های داخلی و منطقه‌ای منجر شود. این موضوع به‌ویژه در شرایطی که عراق در حال حاضر با چالش‌های اقتصادی و امنیتی متعددی مواجه است، بیشتر حائز اهمیت است.
از طرفی، ساختار اقتصادی عراق به دلیل وابستگی به صادرات نفت و منابع طبیعی، با چالش‌های جدی روبه‌رو است. پروژه آی‌مک می‌تواند به‌عنوان یک تهدید برای امنیت اقتصادی عراق عمل کند. با ورود کالاها و فناوری‌های غربی از طریق اسرائیل، ممکن است بازار داخلی عراق تحت‌تأثیر قرار گیرد و صنایع داخلی این کشور با مشکلات جدی مواجه شوند. به‌علاوه، ازآنجاکه این پروژه به دنبال ایجاد روابط نزدیک اقتصادی بین کشورهای سهیم در پروژه با رژیم صهیونیستی است، منجر به حاشیه رفتن و انزوای سیاسی و اقتصادی عراق گردد. به عبارتی، عراق به‌جای بهره‌برداری از منابع خود و توسعه زیرساخت‌های اقتصادی، به‌تدریج به یک بازار مصرف برای کالاها و فناوری‌های غربی تبدیل خواهد شد.
تأثیر بر روابط منطقه‌ای و بین‌المللی عراق
عراق به واسطه نقش مهمی که در مناسبات ژئوپلیتیکی غرب آسیا ایفا می‌نماید، همواره در کانون استراتژی‌های امنیت ملی قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی قرار داشته است نحوی که همواره بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی در عراق باعث تسری بحران به کل منطقه گردیده است. ازاین‌رو پروژه آی‌مک نه‌تنها به روابط عراق با کشورهای همسایه آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند بر روابط این کشور با دیگر قدرت‌های جهانی نیز تأثیر منفی بگذارد. این پروژه باهدف ارتقای جایگاه ژئوپلیتیکی اسرائیل و باهدف عادی‌سازی این رژیم در منطقه کل گرفته است. عراق خود یکی از اضلاع مهم هندسه مقاومت اسلامی در منطقه‌ای است و تحقق این مهم، نقش ویژه‌ای در معادلات منطقه‌ای و بحران‌های آتی در عراق و غرب آسیا ایفا می‌کند.
درحالی‌که محور مقاومت در غرب آسیا به دنبال مقابله بانفوذ اسرائیل و حمایت از آرمان قدس شریف است، پروژه آی‌مک می‌تواند به‌عنوان یک ابزار برای تضعیف این محور عمل کند. اسرائیل با ایجاد روابط اقتصادی نزدیک با کشورهای عربی، تلاش دارد تا جبهه مقاومت را تضعیف کند و به دنبال انزوای کشورهایی همچون عراق، ایران، لبنان و سوریه است. این موضوع می‌تواند به تعمیق بحران‌های منطقه‌ای افزایش تنش‌ها و درگیری‌ها در منطقه منجر بینجامد.
آینده پروژه آی‌مک و چالش‌های آن
باتوجه‌به شرایط کنونی و چالش‌های موجود، به نظر می‌رسد که پروژه آی‌مک با موانع جدی مواجه گردد. یکی از چالش‌های اساسی، مقاومت ملت‌های اسلامی و به‌ویژه ملت عراق در برابر هرگونه نفوذ اسرائیل و تلاش برای ایجاد روابط اقتصادی نزدیک با این رژیم است. همچنین، تنش‌های داخلی و مشکلات اقتصادی موجود در خود رژیم می‌تواند بر روند اجرای این پروژه تأثیر منفی بگذارد. عملیات طوفان الاقصی و در پی آن اقدامات ضدانسانی ارتش متجاوز صهیونیستی افکار عمومی منطقه‌ای و جهانی را بر علیه این رژیم شکل داده است و بر تحقق این پروژه تأثیر منفی نهاده است.
نتیجه‌گیری
پروژه آی‌مک به‌عنوان ابزاری برای افزایش نفوذ رژیم صهیونیستی در منطقه، می‌تواند تبعات منفی و خطرناکی برای عراق و کشورهای اسلامی داشته باشد. وابستگی اقتصادی، تهدیدات امنیتی، و فشارهای سیاسی از جمله پیامدهای این طرح است که باید به‌دقت مورد بررسی قرار گیرد. عراق باید با هوشیاری و اتخاذ مواضع مناسب، از منافع ملی خود دفاع کرده و در برابر نفوذ اسرائیل و پیامدهای منفی این پروژه ایستادگی کند. هرگونه تضعیف اسرائیل و پروژه‌های وابسته به آن، نه‌تنها به نفع عراق، بلکه به نفع تمام کشورهای اسلامی و بشریت خواهد بود.
