تاریخچه‌ی اختلاف‌افکنی میان شیعیان ایران و عراق در سپهر ناسیونالیسم افراطی
علی المؤمن
1. گسترش نژادپرستی در دوران بعث
در دوران حکومت حزب بعث، فرهنگی از احساسات، ادبیات، و رفتارهای نژادپرستانه علیه شیعیان عراقی با ریشه‌های ایرانی و کسانی که با ایران به عنوان یک کشور شیعه‌نشین همدردی داشتند، شکل گرفت.
این تبلیغات قدرتمند و هولناک رژیم بعث، ذهن بسیاری از عراقی‌ها از جمله شیعیان مذهبی را شستشو داد.
این فرهنگ به دوران اشغال عثمانی بازمی‌گردد که تبلیغات طائفه‌ای برای جلوگیری از ارتباط شیعیان عراق و ایران اجرا می‌شد.
2. دوران استعمار بریتانیا
بریتانیا این روش‌ها را ادامه داد و قوانین تبعیض‌آمیزی مانند قانون تابعیت را معرفی کرد که عراقی‌ها را به تابعیت ترکی عثمانی و تابعیت ایرانی تقسیم می‌کرد.
عراقی‌هایی که تابعیت ایرانی داشتند، حتی اگر از نسل‌های عرب عراقی بودند، “غیر اصیل” شناخته می‌شدند.
3. بنیان‌های طائفه‌ای نژادپرستی
نخبگان سنی نظامی، سیاسی، و فرهنگی که علیه عثمانی قیام کرده بودند، پیشگام تعصب علیه شیعیان عراق بودند.
آن‌ها شیعیان را به “تبعه”، “عجم”، “هندی”، یا “غجر” متهم می‌کردند.
شخصیت‌های مطرحی مانند ساطع الحصری و معروف الرصافی از جمله پیشگامان این تفکر بودند.
4. نظام بعث و تبلیغات ضد ایرانی
در زمان بعث، نژادپرستی علیه ایرانیان و عراقی‌های با ریشه‌های ایرانی به یک فاجعه انسانی تبدیل شد.
وصف “ایرانی” یا “عجمی” به یک تهمت بزرگ و خیانت ملی تبدیل شد.
این تبلیغات حتی برخی از شیعیان عراقی را به پذیرش این تفکر سوق داد.
5. پیشینه وجود ایرانی‌ها در عراق و بالعکس
مهاجرت متقابل عراقی‌ها و ایرانی‌ها به دلایل مذهبی، اجتماعی، و اقتصادی موجب پیوندهای عمیق میان این دو ملت شد.
حضور ایرانیان در عراق از دوران‌های کهن ادامه داشته است و بسیاری از خانواده‌های ایرانی در جامعه عراق مستحیل شده‌اند.
6. تبعید اجباری در دوران بعث
حدود 100 هزار خانواده عراقی با بهانه ریشه‌های ایرانی، بین سال‌های 1970 تا 1992 به اجبار به ایران تبعید شدند.
بسیاری از جوانان آن‌ها به اعدام و دفن در گورهای جمعی محکوم شدند.
7. وضعیت پس از 2003
با وجود تغییرات پس از سقوط رژیم بعث، فرهنگ نژادپرستانه و طائفه‌ای همچنان در جامعه و دولت عراق باقی مانده است.
این فرهنگ، همچنان عراقی‌های با ریشه‌های ایرانی و شیعیان هم‌پیمان با ایران را هدف قرار می‌دهد.
حتی برخی از شیعیان عراقی، به این ایدئولوژی ضد ایرانی گرایش پیدا کرده‌اند.
