آشنایی با ترکمن‌‌های عراق

عراق، کشوری با تنوع بومی و نژادی و مذهبی است و از ریشه‌‌های عمیق نژاد‌‌های آسیایی بهره وافر می‌برد. ازجمله نژاد‌هایی که در کشور عراق، ریشه دوانده و توانست ریشه‌‌های درخت وجودش را در برابر سیلاب‌‌های رویداد‌های فراوان، همچنان در خاک این کشور، باقی نگه دارد، نژاد ترکمن عراق است. ترکمن‌‌ها میهمانان دیرباز عراق هستند و چندین قرن حضور آنان در این کشور و زاد و ولد در آن و تلاش برای دفاع از مرز‌های آن سبب شده تا آنان هویت عراقی خود را بیش از هویتی که نیاکانشان از آناتولی آورده بودند، بپذیرند. این نوشته، نگاهی گذرا اما اطلاعات محور به ترکمن‌‌های عراق دارد و قصد داریم داده‌‌هایی از موجودیت آنان در عراق و تعاملشان با دیگر نژاد‌‌ها و آمار آنان و مرام و کیش شان را در اختیار مطالعه کننده‌ی گرامی قرار دهیم.

ترکمن‌‌های عراق

ترکمن‌‌های عراق، یک گروه قومی در عراق از شاخه ترک‌‌های آناتولی هستند که به‌طور عمده سکونت‌گاه آنان در شمال عراق و دارای روابط نزدیک فرهنگی و زبانی با ترکیه و جمهوری آذربایجان و آذربایجانِ ایران هستند. ترک‌‌های آناتولی، شاخ‌های از مردمان ترک هستند که در کشور خاورمیانه نظیر ترکیه، عراق، سوریه، کشور‌های بالکان نظیر بلغارستان، قبرس و در کشور‌های اروپایی نظیر آلمان، بریتانیا زندگی می‌کنند. این نژاد حدود ۶۵ درصد از جمعیت ترکیه را تشکیل می‌دهند. ترکمن‌‌های عراق نیز جزوی از ترک‌‌های آناتولی بشمار می‌روند.

تاریخچه

تاریخ ورود ترکمن‌‌ها به عراق امروزی به دوره امویان بر می‌گردد، در این دوره حدود ۱٬۰۰۰ سرباز ترکمن در ارتش عبیدالله بن زیاد گماشته شدند. دوره دوم م‌هاجران ترکمن‌‌ها از زمان حکومت امپراتوری سلجوقی وارد عراق شدند. در ن‌هایت موج سوم که بیشترین تعداد م‌هاجرت‌‌ها به عراق را شامل می‌شد، در دوران سلطه امپراتوری عثمانی بر عراق بود، که وارد عراق امروزی شدند. به گون‌های که با فتح عراق توسط سلیمان یکم در سال ۱۵۳۴ میلادی به دنبال تسخیر بغداد توسط مراد چ‌هارم در سال ۱۶۳۸، تُرکان زیادی در عراق نفوذ پیدا کردند. بنابراین، بسیاری از ترکمن‌های امروزی عراق، درواقع فرزندان سربازان عثمانی، بازرگانان و کارمندان دولتی بودند که در دوران حکومت امپراتوری عثمانی به عراق آورده شده بودند.

جمعیت شناسی ترکمن‌‌های عراق

ترکمن‌‌ها پس از عرب‌‌ها و کرد‌ها سومین قومیت عراق محسوب می‌شوند با توجه به سرشماری سال ۱۹۵۷ میلادی، ۵۶۷٬۰۰۰ هزار از کل جمعیت ۶٫۳ میلیون نفری عراق را ترک‌‌ها تشکیل می‌دادند؛ که ۹٪ از کل جمعیت عراق را شامل می‌شد. با این حال، با توجه به محیط غیر دموکراتیک، تعدادشان کمتر از حد شمارش شده بود، که مدت زمان طولانی بر روی آن بحث شد. به عنوان مثال، در سرشماری سال ۱۹۵۷، دولت عراق برای اولین بار ادعا کرد بود که ۱۳۶٬۸۰۰ ترک در عراق وجود دارد. با این حال، این رقم را بعد از انقلاب ۱۹۵۸ تا ۵۶۷٫۰۰۰ صادر کرده و در آمار شمارش قومی تجدید نظر کرد. در واقع دولت عراق اعتراف کرد که جمعیت ترکمن‌های عراق بیش از ۴۰۰ درصد از آمار کل سال گذشته بود‌هاست. سرشماری‌‌های بعدی، در سال ۱۹۶۷، ۱۹۷۷، ۱۹۸۷ و ۱۹۹۷، که همه با توجه به سوء ظن دستکاری رژیم بعثی بسیار غیرقابل اعتماد در نظر گرفته می‌شد. در سرشماری سال ۱۹۹۷ میلادی، ۶۰۰٬۰۰۰ ترکمن از کل جمعیت ۲۲٬۰۱۷٬۹۸۳ نفری کشور عراق شمارش شده بود. که ۲٫۷۲٪ از کل جمعیت عراق را تشکیل می‌دادند.

با این حال، همه دانشمندان غربی این دیدگاه را قبول ندارند، به عنوان مثال، در سال ۲۰۰۴ اسکات تیلور پیشن‌هاد کرده بود که ترکمن‌های عراق اختصاصاً ۲٬۰۸۰٬۰۰۰ از ۲۵ میلیون نفر جمعیت عراق را شامل می‌شوند. پاتریک کلاسون پژوهشگر امور خاورمیانه اظ‌هار داشته، ترکمن‌‌ها ۹٪ از جغرافیای جمعیتی عراق را تشکیل می‌دهند. سازمان ملت‌‌ها و اقلیت‌‌های غیررسمی جامعه ترکمن‌های عراق را ۱۳٪ از کل جمعیت این کشور برابر با ۳ میلیون نفر برآورد کرد‌هاست. برخی منابع دیگر آنان را تا ۳ میلیون نفر می‌دانند. خود ترکمن‌‌ها نیز مدعی جمعیت بالای ۳ میلیون نفر در عراق هستند. آن‌‌ها عمدتاً در ناحی‌های به نام ترکمنلی، که امتداد آن از شمالغرب به شرق در وسط عراق کشیده شد‌هاست، زندگی می‌کنند. ترکمن‌‌ها، شهر کرکوک را پایتخت خود می‌دانند. این اختلاف فاحش در سرشماری ترکمن‌‌های عراق را می‌توان تلاش دولت‌‌های پی در پی عراق برای جلوگیری از «هم‌یابی» ترکمن‌‌های عراقی و تلاششان برای مبدل شدن به یک اقلیم خودمختار دیگر شدن تعبیر کرده و از سوی دیگر تلاش مستشرقان برای بیان آمار‌های چندین میلیونی از ترکمن‌‌های عراق را درواقع دعوتی برای مبدّل شدن آنان به اقلیم ترکمنستان در داخل عراق قلمداد کرد. زیرا همانطور که گفتیم ترکمن‌‌ها سومین اقلیت بزرگ در کشور عراق هستند.

جغرافیای تراکم

جغرافیای انسانی ترکمن‌های عراق، از مرز ترکیه با عراق از حدود مرزی حکاری و سیرت شروع می‌شود. شهر تلعفر شمالی‌ترین شهر ترکمن‌نشین جمعیتی بالغ بر هشتاد هزار نفر را شامل می‌شود تا کوت، بدره در شرق عراق امتداد می‌یابد. خط جغرافیایی که از تلعفر شروع شده و با دربرگرفتن حضور پررنگ ترکمن‌‌ها در نزدیکی کرکوک، موصل و اربیل در منطقه شمالی عراق را می‌توان اشاره کرد.

کرکوک، هسته‌ی ترکمن

در سرشماری سال ۱۹۵۷، ترکمن‌‌ها، ۴۰٪ هسته مرکزی شهر کرکوک را تشکیل می‌دادند که با توجه به حضور اکثریت جامعه ترکمن در شهر بزرگ کرکوک، به عنوان قلب جامعه ترکمن در نظر گرفته می‌شود. دومین شهر بزرگ ترکمن‌نشین عراق، نیز تلعفر می‌باشد که ۹۵٪ از ساکنان شهر را تشکیل می‌دهند. در اطراف شهر کرکوک مناطق مسکونی ترک‌نشین زیادی نظیر آلتون کوپری و داقوق وجود دارد. وقتی به سمت جنوب کرکوک حرکت می‌کنیم، از مناطق مسکونی ترکمن‌‌ها، شهرستان‌‌های بزرگ و مهمی مانند کفری و روستا‌های بایات را که از صد‌ها روستا تشکیل یافت‌هاست گذر می‌کنیم. سازمان ملت‌‌ها و اقلیت‌‌های غیررسمی؛ جمعیت ترکمن‌‌ها بر پایه شهر‌های محل سکونت را ۱۸۰٬۰۰۰ نفر در کرکوک، ۲۵۰٬۰۰۰ نفر در اربیل، ۳۰۰٬۰۰۰ نفر در بغداد، ۵۰۰٬۰۰۰ در موصل و ۲۲۷٬۰۰۰ نفر در ناحیه تلعفر می‌داند. همچنین جوامعی از آنان را در بدر برآورد کرد‌هاست. با این حال به‌طور عمده ترکمن‌های شهر‌های استان دیاله و شهر کفری به شدت دچار کردسازی و عرب سازی شد‌هاند.

قتل و تشرید، سرنوشت ترکمن در عراق جدید

در دوران استعمار عراق توسط انگلستان و سرنگونی حکومت عثمانی، ترکمن‌‌ها توسط آل‌فصیل و نیز بریتانیایی ‌ها، تحت فشار بوده‌اند. ترکمنان عراق در سال ۱۹۲۴، به عنوان قومی غیروفادار و خائن از امپراتوری عثمانی در خاک عراق باقی‌ماندند، که به مساوات آن، ایدئولوژی ملی‌گرایی مصطفی کمال آتاترک در حال ظهور در جمهوری ترکیه بود. با این حال بیشتر ترکمن‌‌ها در کرکوک زندگی می‌کردند که با توجه به موقعیت استراتژیک شهری، تهدیدی برای ثبات عراق بود، به خصوص که آن‌‌ها از فیصل یکم نیز پشتیبانی نمی‌کردند. در ماه می‌همان سال، جرقه منازعات قومی بین یک مغازه دار ترکمن با یک سرباز بریتانیایی رخ داد که بریتانیایی‌‌ها با حمله به ترکمن‌‌ها، ۲۰۰ نفر را قتل‌عام کردند. آنان همچنین به کرّات توسط حکومت‌‌های کمونیست یا احزاب تازه خیز نیز سرکوب شده‌اند.

پروژه عرب سازی و نابودی نژاد ترکمن

ترکمن‌‌ها جزو آندسته از نژاد‌های عراقی هستند که نسبت به صدام حسین، کینه و بغض فراوانی دارند. بخش مهمی از آنان پدر یا پدربزرگ یا مادربزرگشان در سیستم عرب‌سازی صدام که در مناطق شمال و شمال غربی اجرایی شد، به بدترین شکل ممکن کشته شده‌اند. آنان با وجود اینکه طی قانون اساسی مصوب در سال 1925 میلادی، جزو نژاد‌‌های رسمی عراقی برشمرده شده بودند، اما توسط حکومت‌‌هایی با آرمان پان عربیسم از جمله حکومت عبدالکریم قاسم و نیز صدام حسین، بشدت سرکوب شده و در عمل جزو شهروندان درجه دوم و موالیِ عرب عراق معرفی شدند. بر این بلای خانمان سوز، بیافزایید: جنبش گروهک‌‌ها و احزاب کُردی برای ترکمن زدایی از مناطقی که دارای اغلبیت کُردی بودند و اخراج ترکمن‌‌ها از اراضی شان و کشتار آنانی که از زمین خود دربرابر هجوم کرد‌‌ها دفاع می‌کردند.

دولت صدام حسین در سال ۱۹۸۰، سیاست جذب اقلیت‌‌های عراق را به تصویب رسانید. با توجه به برنامه‌‌های جابجایی دولت، هزاران نفر از ترکمنان عراق از سرزمین‌‌های سنتی خود در شمال عراق منتقل شده و جای خود را به اعراب دادند که این رویداد در طی یک تلاش برای عرب‌سازی (تعریب) منطقه صورت پذیرفت. علاوه بر این، روستا‌ها و شهر‌های ترکمن‌ نشین، در عراق در راستای پذیرش م‌هاجران عرب، که زمین رایگان و مشوق‌‌های مالی به آنان وعده داده شده بود، تخریب شد. به عنوان مثال، حزب بعث عراق در صدد برآمد که شهر کرکوک، شهر ترکمنان عراق، را به لحاظ تاریخی و بصورتی پایدار و محکم در گرایش فرهنگی آن باقی نگه داشته اما محلی برای پذیرش م‌هاجران شهر‌های عربی عراق قرار دهد. بنابراین، اولین موج عرب‌سازی توسط خانواده‌‌های عرب که از مرکز و جنوب عراق به کرکوک جهت کار در صنعت نفت آمده بودند در حال گسترش بود.

فرامین و دستور‌های امنیتی چند تن از رئیس جمهوری‌‌های عراق نشان می‌داد که دولت و سازمان‌‌های اطلاعاتی نسبت به انفصال ترکمن‌‌ها در حکومت بعث امعان نظر داشته‌اند. به عنوان مثال، بخشنامه ۱۵۵۹ صادره از اطلاعات نظامی عراق در تاریخ ۶ مه ۱۹۸۰ میلادی، سفارش اخراج مقامات ترکمن عراقی از کرکوک را داشت‌هاست.

کردسازی ترکمن ‌ها

با تشکیل منطقه خودمختار کردستان در سال ۱۹۹۱ ایجاد خصومت بین کرد‌ها و ترکمنان عراق افزایش یافت، و در نتیجه ترکمن‌های عراق قربانیان سیاست کرد سازی قرار گرفتند. کرد‌ها عملاً حاکمیت واقعی اما غیررسمی را بر شمال عراق، تحت عنوان منطقه خودگردان کردستان بر زمین‌‌هایی که هنوز ترکمن‌‌ها معتقدند حق آن‌‌ها است، آغاز کردند؛ زیرا تُرک‌‌ها عمیقاً خود را وارث امپراتوری عثمانی بر عراق امروزی می‌دانند. بنابراین، منطقه خودمختار کردستان تهدیدی برای بقای ترکمن‌‌های عراق از طریق استراتژی‌‌هایی بود که با هدف از بین بردن آنان یا جذب آنان و حل شدنشان در خودمختار کردستان را تشکیل می‌داد. بزرگترین تمرکز ترکمنان عراقی عملاً در پایتخت حکومت خودمختار، اربیل بود؛ که آنان در شهر موقعیت‌‌های برجسته اداری و اقتصادی داشتند. پس از آن به‌طور فزایند‌های به اختلافات با کُرد‌ها برآمدند و اغلب در تضاد با قدرت‌‌های حاکم شهر، مخصوصاً پس از سال ۱۹۹۶ حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی بود.

در دهه ۱۹۹۰، تنش میان کرد‌ها و ترکمن‌های عراق، در راسشان حزب دموکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی کردستان ملتهب شد، از منظر ترکمنان عراق، احزاب مذکور به دنبال به حاشیه راندن آن‌‌ها از موقعیت اقتدار و القای هویت کُردی به آنان بودند؛ که با حمایت آنکارا، یک جبهه جدید سیاسی از احزاب ترکمن در ۲۴ آوریل ۱۹۹۵ با نام جبهه ترکمن‌‌های عراق تشکیل یافت. رابطه بین جبهه ترکمن عراق و حزب دموکرات کردستان متشنج و رو به وخامت گذاشته بود. ترکمن‌های عراق مرتبط با جبهه ترکمن عراق از آزار و اذیت توسط نیرو‌های امنیتی کردستان گله مند بودند. دیدبان حقوق بشر در ماه مارس سال ۲۰۰۰ میلادی یعنی تن‌ها سه سال مانده به سرنگونی رژیم صدام، گزارش حمله حزب دموکرات کردستان به حزب ترکمن‌های عراق در اربیل را گزارش داد؛ که پس از اختلافات طولانی بین دو طرف، دو تن از نگهبانان حزب ترکمن توسط حزب مرتبط با کُرد‌ها کشته شدند.

زبان ترکمن‌‌های عراق

زبان ترکمن‌های عراق، ترکی آذربایجانی و هم‌خانواده با زبان ترکی استانبولی، و دیگر زبان‌‌های شاخه زبان‌‌های اغوز است؛  لذا نباید با زبان غلیظ ترکمنی ترکمنستان، مقایسه و همسان دانسته شود. برخی زبان‌شناسان زبان آنان را حد وسطی بین ترکی آذربایجانی و ترکی استانبولی تقسیم‌بندی می‌کنند. که نزدیک به لهجه‌‌های ترکی استانبولی در دیاربکر و شانلی‌اورفه در جنوب شرقی ترکیه است. ولی در واقع می‌توان زبان ترکمن‌های عراق را لهج‌های از زبان ترکی آذربایجانی شمرد. برخی از زبان دانان نیز در دسته‌بندی زبانی و لهج‌های ترکی آذربایجانی، زبانِ ترکمنی عراقی را جزوِ ترکی آذربایجانی با لهجه کرکوکی اعلام کرده بود. اکثریت ترکمن‌‌ها دوزبانه (ترکی آذربایجانی و عربی) بوده و علاوه بر زبان اول خود، زبان عربی را در مدارس و رسانه‌‌ها آموخت‌هاند، ولی برخی از آنان که در محلات کردنشین یا با کرد‌ها ازدواج کرد‌هاند، به زبان کُردی نیز تسلط دارند. به دلیل سلطه چندین‌ساله عثمانی‌‌ها در منطقه و ارتباط ترکمن‌های عراق با ترکیه، زبان ادبی مورد استفاده ترکمن‌های عراق متفاوت با زبان مادریشان، ترکی آذربایجانی بوده، و عموماً از ترکی استانبولی با الفبای لاتین استفاده می‌کنند. در قانون اساسی سال ۱۹۲۵، به زبان ترکی استانبولی، اجازه آموزش در مدارس، ادارات دولتی، رسانه‌‌ها داده شد، تا زمانی که در ادامه دهه ۱۹۳۰ میلادی زبان عربی، زبان رسمی جدید شد، مدارک آموزش زبان ترکی به ترکمن‌‌ها هنوز هم موجود است. محدودیت برای زبان ترکی در سال ۱۹۷۲ آغاز شد که رژیم صدام حسین آن را تشدید می‌کرد. در حال حاضر، ترکی استانبولی به عنوان زبان رسمی در داخل جامعه ترکمن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آیین و مذهب

برخلاف این تصور غلط که در عراق، صرفاً عرب عراق پایبند به دین اسلام است و کرد و دیگر نژاد‌‌ها یا کمونیست و یا شُل مذهب اند، ترکمن‌‌ها جزو مسلمانان مقیّد به آداب اسلامی هستند. آنان علیرغم اینکه نسبت به دولت عثمانی پیشین عرق و علاقه نشان می‌دهند، اما در مذهب، آنچنان پایبند به مرام حکومت عثمانی نیستند. بگونه ای که ظن غالب بر این است که قسمت قابل توجهی از ترکمن‌‌های عراق را شیعیان تشکیل می‌دهد. اما مطابق آنچه عنوان شده، حدود 50 درصد از مسلمانان ترکمن را شیعیان و نیمه‌ی دیگر را اهل سنت شکل می‌دهد.

احزاب سیاسی

ترکمن‌‌های عراق از همان دوران صدام حسین، دست به تشکیل احزاب سیاسی و مدنی زدند. مهمترین حزب ترکمنی فعال در عراق، جبهه ترکمن‌‌های عراق است؛ این جبهه، یک جنبش سیاسی است که در سال ۱۹۹۵ میلادی در اربیل عراق به نمایندگی از مردم ترکمن عراق از شاخه‌‌های ائتلاف میهنی عراق و با حمایت کشور ترکیه تأسیس شده ‌است.  جبهه ترکمن‌‌های عراق دارای ۵ کرسی در پارلمان نمایندگان عراق و ۱ کرسی در مجلس میهنی کردستان عراق می‌باشد. این حزب حتی پس از فروپاشی نظام صدام، توسط ارتش و دولت ترکیه پشتیبانی می‌شود.

دومین حزب قدرتمند عراق، اتحادیه اسلامی ترکمن‌‌های عراق است؛ یک جنبش سیاسی اسلام‌خواه با ایدئولوژی شیعه‌گرا است که در سال ۱۹۹۱ میلادی در عراق به نمایندگی از مردم ترکمن عراق که پس از انتخابات سال ۲۰۰۵ میلادی به یکی از شاخه‌‌های ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری مالکی نخست وزیر عراق و رهبر حزب الدعوه پیوست. معاون اتحاد اسلامی ترکمن‌‌های عراق، جاسم محمدجعفر در سال ۲۰۰۵ وزیر مسکن دولت انتقالی و وزیر ورزش دولت نوری مالکی از سال ۲۰۰۶ است. این حزب نیز ارتباط خوبی با کشور ایران دارد.

تلویزیون

ترکمن‌‌ها در زمینه رسانه، قدرت چندانی ندارند؛ بخش ترکمانیه شبکه رسمی العراقیه هر از چندی برنامه‌‌های متنوعی به زبان ترکمنی پخش می‌کند که بی تردید کافی و بلکه اساساً مهم نیست. اما می‌توان گفت که نخستین و تن‌ها رسانه ترکمن‌های عراق از سال ۲۰۰۴ میلادی توسط جبهه ترکمن‌‌های عراق با نام شبکه تلویزیونی ترکمنلی افتتاح شد. این شبکه، تن‌ها شبکه تلویزیونی در عراق است که متعلق به ترکمن‌‌های عراق می‌باشد و به زبان ترکی آذربایجانی و ترکی استانبولی برنامه‌‌هایی را به صورت متناوب پخش می‌کند. رئیس این شبکه سعادت‌الدین ارگچ رهبر جبهه ترکمن‌‌های عراق می‌باشد. ترکیه، شبکه تلویزیونی ترکمنلی را پشتیبانی می‌کند. برنامه‌‌های این شبکه مخاطبان ترک را پوشش می‌دهد، برنامه‌‌های مختلفی در زمینه دین، اسلام، جامعه، موضوعات عام و خاص ترکمن‌‌ها، و… پخش می‌شود. این شبکه در راستای منویات ترکیه گام برمی دارد و در یکپارچه سازی ترکمن‌‌های عراقی برای حمایت از پروژه‌‌های راهبردی ترکیه در عراق، تلاش می‌کند.

آثار باستانی

از جمله آثار باستانی مهم عراق که ترکمن‌‌های عراقی خود را میراث دار آن می‌دانند، ارگ کرکوک است؛ این ارگ، در مرکز شهر کرکوک در عراق قرار گرفت‌هاست، و به عنوان قدیمی‌ترین بخش از شهر در نظر گرفته می‌شود. ارگ بر روی یک تپه به ارتفاع ۱۳۰ متر در یک فلات در سرتاسر رودخانه خاسا واقع شد‌هاست. اعتقاد بر این است که این ارگ بین سال‌‌های ۸۵۸ تا ۸۸۴ به عنوان دیوار نظامی آشور-ناصیر-پال دوم مورد استفاده قرار می‌گرفت. ارگ کرکوک به عنوان یکی از عوامل مهم در تاریخ ترکمن‌‌های عراقی یاد می‌شود، محلات و مناطق مهم ترکمانان کرکوک در داخل و اطراف ارگ منتهی می‌شود.

عشایر

ترکمن‌‌ها با اینکه از همان ابتدا خانواده‌‌های افسران و سربازان و تاجران و کارمندان و دیوانیان عثمانی و ترک بودند که در عراق سکنی گزیدند و زندگی شهری و مدنی داشتند، اما دست روزگار آنان را نیز وارد زندگی‌‌های صحراوی و عشیره ای کرد. از جمله عشایری که مطلقاً ترکمن و یا اختلاطی از ترکمن و عرب و کرد هستند می‌توان به عشایر ذیل معرفی کرد: بیات: عشیره ای آمیخته از کرد و عرب و ترکمن است که در نواحی مندلی و اطراف بغداد و کناره‌‌های کوه حمرین زندگی می‌کنند. این عشیره در یاری رساندن به حکومت عثمانی و سرکوبی مخالفان گاه و بی گاه و همپیمانی با عرب طرفدار حکومت عثمانی فعالیت‌‌های گسترده ای کرده و به جهت جایگاه مناسبش در دستگاه عثمانی، شخصیت‌‌های دینی و ادبی و سیاسی قابل توجهی را ارائه کرده است.

قره غول: خالص ترین عشیره‌ی ترکمنی عراقی، قره غول است که ریشه آنان به ترک‌‌های م‌هاجرت کرده از آناتولی در قرن 15 میلادی به عراق برمی گردد. خانواده‌‌های این عشیره نیز در اطراف بغداد ساکن اند.

داینی: داینی‌‌ها بازمانده عثمانی‌‌هایی هستند که در دوران پیش از استعمال و همزمان با نیمه‌ی دوم حکومت قاجار، بر عراق حکم می‌راندند؛ این عشیره در دیالی و اطراف فرات میانی سکونت دارد.

عسکری: عشیره عسکری از جمله عشیره‌‌های پرنفوذ عراقی در یک قرن پیش است؛ این عشیره که سلسله نسبش به محمد پاشا می‌رسد، در اطراف و بطن شهر کرکوک زندگی داشته‌اند که کم کم به عشیره‌ی عسکری (ارتشی) شناخته شده است؛ سرلشکر جعفر العسکری، وزیر دفاع در اولین حکومت میهنی در سال 1921 از همین عشیره است و نیز سرلشکر سلیمان العسکری و نیز سرتیپ تحسین العسکری همه از همین عشیره‌اند که جزو فرماند‌هان نظامی عراقی در دهه‌‌های پیشین بوده‌اند.

مصطفی سمیر

ممصطفی سمیر، نام یکی از خوانندگان جوان و بومی ترکمنی عراق است که در مسابقه‌ی استعداد یابی عراق آیدل وارد چالش و رقابت با دیگر شرکت کنندگان شد و توانست در ن‌هایت جایزه نفر اول را پس از اجرای قطعه‌ی موسیقیایی در فینال، بدست آورد. او توسط مردم ترکمن عراق، بسیار ستوده شد و با هیئت استقبال مردمی و دولتی وارد شهرش کرکوک گردید. او در بدو ورودش به شهر، روی به همشهری‌‌هایش با دست علامت «بُز گورد» که گفته می‌شود علامتی پان ترکیسم است را به همه نشان می‌داد و حتی با اسلحه ای که به او دادند، تیر هوایی شلیک می‌کرد که این اقدامات با واکنش‌‌های بدی از سوی دغدغه مندان عراقی توأم بود.

کانال اینستاگرامی ترکمان العراق

ازجمله کانال‌‌های مجازی که درصدد بازتاب رویداد‌های مردم ترکمن عراق می‌باشد، کانال تركمان العراق می‌باشد که به زبان عربی و ترکی استانبولی و ترکمانی درصدد بیان رویداد‌ها و و فولکلور و باور‌های ترکمانی است. این صفحه حدود 67 هزار فالوور دارد.