بازگشت قاتل به صحنه‌ی جرم؛ جولانی به عراق می‌آید
اکبر بیرامی
چکیده
اعلام سفر الجولانی به بغداد برای شرکت در نشست سران کشورهای عربی، واکنش‌های خشم‌آلودی را در عرصه‌های سیاسی و عمومی برانگیخت. بسیاری از مردم عراق، میزبانی از شخصیتی مرتبط با تروریسم، از القاعده گرفته تا داعش را توهینی به هزاران قربانی می‌دانستند که در نتیجه اقدامات ارهابی این گروه‌ها کشته شده‌اند. این نوشتار به تحلیل و بررسی واکنش‌ها به این سفر احتمالی، خواهد پرداخت.
فرش قرمز به رنگ خون
احمد الشرع با نام سازمانی ابومحمد الجولانی، از منطقه گولان سوریه و متولد ریاض عربستان است. او در سال 1982 در ریاض متولد شد؛ در همان دوران که پدرش در عربستان سعودی کار می‌کرد. وی تحصیلات ابتدایی خود را در زادگاهش ریاض گذراند. وی در جوانی پس از الهام‌های فراوان از اندیشه سُنی سلفی، ریش خود را بلند کرد و جلابیه پوشید و در مسجد «شافعی» نزدیک شهر الشباب، فعالیت دینی نمود. او در مارس 2003 داوطلبانه به عراق رفت و چند هفته قبل از سقوط بغداد به آنجا رسید و سپس به الرمادی منتقل شد.
احمد الشرع، هم در سوریه و هم عراق، دستگیر شده‌است. وی یک‌بار در سال 2005 م در سوریه و بار دیگر در سال 2006 م در عراق دستگیر شده‌است.
او در سال 2003 م، به‌طور مشخص با هیچ‌یک از سازمان‌های عراقی ارتباط نداشت تا اینکه به سوریه بازگشت و بیش از دو سال در سوریه زندگی کرد و با یک گروه سلفی جهادی نوظهور ارتباط گرفت و در پی آن در سال 2005 م دستگیر شد اما توانست بازپرسان را اقناع کند که هیچ اقدام مسلحانه‌ای انجام نداده و تنها به سبب قرابت نظری، از ایشان حمایت کرده است و پس از مدتی آزاد شد.
پس از آزادی، او بار دیگر به عراق رفت، اما این بار به‌سوی مقصدی از قبل مشخص‌شده، یعنی گروهی جهادی کوچک در موصل که به آن پیوست، و آن گروه «سرایا المجاهدین» به رهبری ابوطلحه عراقی بود. در پی بیعت گروهک سرایا المجاهدین با ابو مصعب الزرقاوی رهبر القاعده، احمد نیز به‌عنوان یکی از اعضای القاعده به‌شمار آمد.
تنها چند ماه از عضویتش در القاعده عراق گذشته‌بود که حین کاشت بمب کنارجاده‌ای، اسیر نیروهای آمریکایی شد. او یک شناسنامه عراقی جعلی داشت و توانست از آزمون لهجه‌ای که نیروهای آمریکایی برای شناسایی و تقسیم‌بندی مجاهدین عرب انجام می‌دادند، عبور کند؛ از این روی به‌عنوان مجرم عراقی زندانی شد و به‌نام «ابو اشرف» شناخته می‌شد. او در زندان‌های ابوغریب، بوکا، کروبر و التاجی جابه‌جا شد و حدود ۵ سال در آنجا گذراند.
از این رهیافت دانسته می‌شود که وی یک تروریست تمام عیار بیگانه در خاک عراق بوده و مسئولیت جان شماری از قربانیان تروریسم در کشور عراق، متوجه اوست. حال با این دیرینه، وبگاه المعلومه، با انتخاب یک تیتر جنجالی، خبر از دعوت جولانی به عراق به عنوان یکی از سران کشورهای عربی خبر داد: “السودانی برای الجولانی فرش قرمز پهن می‌کند: امتیازات تحقیرآمیز و تجارت با خون عراق.”
واکنش‌های فراوان به این دعوت
گروه‌های فراوانی در عراق نسبت به دعوت ابو محمد جولانی به عراق واکنش نشان داده‌اند. از شخصیت‌های حقوقی، فعالان مدنی، نمایندگان شهیدان تروریسم و قربانیان گروه‌های تکفیری تا فرماندهان محور مقاومت و رهبران برخی احزاب سیاسی، جملگی نسبت به این اقدام اعتراض کردند و آن را بازگشت قاتل به صحنه جرم دانستند.
قرار است در بغداد تظاهرات مکرری برگزار شده و از نیروهای امنیتی درخواست بازداشت جولانی به محض ورود به عراق صورت پذیرد.
برخی از شیوخ عشایر سُنی الأنبار نیز اعلان داشتند که جولانی دستش به خون جوانان این منطقه آلوده است و هم از نظر قضایی و هم عشایری در صورت ورود او به عراق، برای بازداشتش باید اقدام شود.
شیخ عبدالله احمد الدلیمی از سران عشایر الأنبار گفته است که: “انتقام ما برای صدها کُشته‌ی عراقی، همچنان پابرجاست و ورود این افراد به منطقه ما برابر است با آغاز اقدامات ما”.
احزاب مختلف سیاسی با عناوین و عبارات خشم‌آلود به استقبال خبر دعوت از جولانی به عراق رفته و همگی یاداور جان‌های بیگناه قربانیانی شدند که در انتخاب مرگ زودرس و فجیعشان، هیچ دخالتی نداشتند و جملگی به دست جولانی و دوستانش کُشته شدند.
به طور خلاصه دلایل مخالفان برای ممانعت از ورود جولانی به عراق اینچنین است: 1. وی سابقه‌ی عملیات تروریستی در عراق دارد و به این سبب بارها زندانی شده است؛ 2. او طبق فرمان قضایی دستگاه قضای عراق، تحت تعقیب است و بایستی به محض ورود وی به این کشور، دستگیر شود؛ 3. او در کاشتن بمب‌های کنار جاده ای در عراق که جان قربانیان بی گناه را می‌گرفت، فعالیت داشته است و دستش به خون بیگناهان آلوده است. 4. وی رهبر یک سازمان تروریستی خطرناک یعنی جبهه النصره است. 5. بازگشت وی به عراق، روح تازه ای در کالبد تمامی گروه‌های نیمه جان تروریستی برای خیزش مجدد در این کشور است.
برخی از سیاستمداران صراحتاً تهدید کرده‌اند که دستور دستگاه قضا برای بازداشت جولانی را در اختیار دارند و به محض ورود وی به فرودگاه بغداد، برای دستگیری او اقداام خواهد شد. به همین سبب جولانی، نماینده ای در سطح خود به عراق اعزام خواهد نمود که سابقه تروریستی در این کشور نداشته باشد.
احزاب پشتیبان
فضای سیاسی و اجتماعی عراق در مخالفت با دعوت از جولانی، یک دست و یک صدا نیست. دو حزب اصلی سُنی در عراق یعنی حزب التقدم به رهبری حلبوسی و نیز آقای خمیس الخنجر که تا چند ماه پیش رهبر حزب السیاده بود، به طور ضمنی از دعوت جولانی به عراق حمایت کرده‌اند.
قطر، بازیگر اصلی
آنچه در ماجرای دعوت جولانی به عراق، نقش اصلی را بازی می‌کند، دولت قطر است. دولت قطر که پیشران سیاست عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با دولت جولانی در سوریه است، در اقدامی جنجال برانگیز، دیداری بین محمد السودانی نخست وزیر عراق و جولانی رئیس هیئت تحریر الشام در دوحه قطر ترتیب داده و این جلسه را به میزبانی تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر، برگزار نمود. جلسه ای که بخش مهمی از احزاب شیعی مخالف حضور
جولانی در عراق را ناامید ساخت و به آنان فهماند که السودانی نسبت به نظم نوین منطقه و پذیرش جولانی به عنوان عنصر مهم و تأثیرگذار در شمال غربی خاورمیانه، تسلیم است و پیشاپیش قافیه را باخته است. البته سودانی خود نیز در دوحه به این امر اعتراف نموده و گفت: “بایستی مطابق تغییراتی که در منطقه پیش آمده، جلو رفت”!
پایان‌بندی
تقریبا همه گان یقین دارند که میان عراق و سوریه با وساطت برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس، مذاکرات سرّی در حال جریان است تا روابط دو کشور افزون بر عادی شدن، وارد مشارکت‌های راهبردی شود. مهار دست ایران از عراق و تعریف دغدغه‌های مشترک همانند مهار کُردهای تجزیه‌خواه و نیز برقراری صلح در مرزهای میان سوریه و عراق و نیز تلاش برای مهار دست اسرائیل در سوریه از موضوعات مهمی است که میان دو کشور بحث خواهد شد. سفر جولانی به عراق، فارغ از معنای اولیه آن یعنی سفر یک مقام خارجی به کشور، دارای معانی ثانوی فراوانی است. معناهایی که مخالفان را به فریاد توأم با ناامیدی از اصلاح وضع کشور عراق فرامیخواند و آینده سیاسی محمد السودانی را نیز با تهدید مواجه می‌کند.
منبع: مرکز دراسات الشهيد الخامس
