روزانه صدها تن از متکدیان از جمله زنان و نوزادان شیرخواره در مناطق مختلف بغداد به چشم می خورند و با وجود پیگردهای امنیتی که علیه آنان انجام می شود، این امر به پدیده ای شرم آور تبدیل شده است.به نظر می رسد که پدیده تکدی گری در عراق افزایش خطرناکی یافته؛ پس از پراکندگی متکدیان در خیابان ها، چهارراه ها، اماکن عمومی، نهادهای دولتی و مساجد، این بار عراقی ها نیز به این پدیده روی آورده اند.
در همین راستا وب سایت بغداد الیوم در گزارشی آورده که متکدیانی با ملیت لبنانی در پیاده روها و خیابان های بغداد حضور یافته اند و این مسأله را اینگونه توجیه می کنند که وضعیت معیشتی در کشور خودشان نابسامان است. با این حال متکدیان لبنانی با متکدیان سوریه ای تفاوت دارند. زمانی که از متکدیان سوریه ای دلایل مشکلاتشان را پرسیدند، آن ها پاسخ دادند که روز به روز بر تعدادشان در عراق افزوده می شود. متکدیان سوریه ای که بیشتر آن ها را زنان جوان تشکیل می دهند، با اشاره به فعالیت های دیگری غیر از تکدی گری گفتند که در عراق مشغول به کار هستند.
شیوه متکدیان در جلب نظر عابران یا صاحبان اتومبیل متفاوت است. برخی از این خانواده ها در مقابل خانه های متروکه یا مغازه های تعطیل ساکن شده اند و در بیشتر مواقع نیروهای امنیتی عراقی با این مناظر روبرو می شوند اما دخالتی نمی کنند.مقامات امنیتی عراق در ماه مارس گذشته کمپین گسترده ای را برای مقابله با پدیده تکدی گری در بغداد و چند شهر دیگر عراق کلید زدند.
این کمپین پس از تصمیم شورای عالی قضائی عراق به راه افتاد که در بیانیه ای رسمی اعلام کرده بود “تکدی گری برای امنیت جامعه عراق خطرآفرین شده است”. در هفته اول از اجرای این کمپین بیش از 500 فرد متکدی در بغداد و استان های نزدیک به آن دستگیر شدند.
مقامات امنیتی عراق همچنین نسبت به سوء استفاده این باندها از کودکان خردسال و فرستادن آن ها به خیابان هشدار دادند. به علاوه مقامات امنیتی عراقی افزودند که برخی از خانواده های ناتوان، فرزندان خود را به این باندها اجاره می دهند تا به طور ماهانه در ازای این کار پول دریافت کنند.
با این حال برخی از فعالان مدنی عراقی این کمپین را بی تأثیر می دانند و معتقدند که چنین اقدامی یک پاسخ موقتی است که پدیده تکدی گری را ریشه کن نمی کند. گروهی دیگر نیز بر این باورند که این کمپین مشکلات اقتصادی اقشار فقیر و ناتوان را دوچندان می کند.
بحران های سیاسی و اقتصادی از مهمترین دلایلی است که در افزایش تکدی گری در بغداد سهیم بوده است. بنا بر گزارش وزارت برنامه ریزی عراق در سال 2023 این بحران ها باعث شده که میانگین فقر در کشور به 22 درصد از جامعه تقریبا 40 میلیون نفری عراق برسد. همچنین باید انواع فرعی فقر مانند بیکاری، سطح محرومیت، بی خانمانی و مواردی از این دست را به بحران های فوق اضافه کرد.
گروهی از کارشناسان معتقدند که پدیده تکدی گری در بغداد به یک تجارت تبدیل شده و برخی احزاب و اعضای مافیا برای دستیابی به درآمدهای نامشروع در پشت پرده آن قرار دارند، تا جایی که فقیران “زیر چتر شیطان” قرار گرفته اند. متکدیان در همه مناطق بغداد به چشم می خورند و باندهای مافیا آن ها را در معابر و اماکن تجاری پر رفت و آمد تقسیم می کنند.
برخی دیگر از احزاب نیز هستند که بغداد الیوم نامی از آن ها به میان نیاورده اما گزارش داده که این احزاب، متکدیان را به انجام کارهای اجباری مانند تمیز کردن خودروها وادار می کنند تا از این طریق روزانه به سودی حدود 15 میلیون دینار (یعنی 10 هزار دلار) دست پیدا کنند. این رقم در مکان هایی که تراکم جمعیت و خودروها در آن بیشتر است، افزایش می یابد.
انجمن نخبگان عراق/ کمیسیون علوم اجتماعی و انسانی و کمیسیون بهداشت، دلایل پدیده تکدی گری در این کشور را شناسایی و برای حل آن راهکارهایی پیشنهاد کرده است:
- تکدی گری پدیده ای است که در برخی از کشورهای توسعه نیافته و حتی در برخی از کشورهای پیشرفته جهان در مقیاس کوچک در حال گسترش است.
- تکدی گری یکی از شایع ترین آفت های اجتماعی است که در بروز آشوب ها و افزایش نگرانی و نارضایتی تأثیر بسزایی دارد و به ظاهر مدنی عمومی جامعه آسیب می رساند.
- تکدی گری یک مشکل بسیار پیچیده است که دولت و جامعه باید از طریق ساماندهی متکدیان بر اساس الگوهای رفتاری مورد نظر جامعه راهکارهای مناسبی برای جلوگیری از گسترش آن پیدا کنند.
- تکدی گری پدیده ای منفی است که از دیرباز گسترش یافته و یکی از پدیده های اجتماعی گسترده در جوامع عربی و غربی است. این پدیده در زمان پسرفت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه نمایان می شود.
- تکدی گری یکی از ساده ترین راه ها برای دستیابی به پول است اما در عین حال باعث می شود که فرد متکدی احترام خود را میان افراد جامعه از دست بدهد و مردم با او به گونه ای ناشایست رفتار کنند.
- پدیده تکدی گری در عراق به ویژه در میان کودکان افزایش بسیاری داشته که شرایط اقتصادی دشوار، مهاجرت اجباری، خشونت و کاهش سطح رسیدگی دولت به اقشار فقیر و کم درآمد جامعه از جمله دلایل آن است.
- بررسی ها نشان می دهد که 95 درصد از متکدیان، کودکانی هستند که گروه هایی موسوم به پیمانکار آن ها را با کارهایی مانند فروش کتابچه های مذهبی، شیرینی یا دستمال کاغذی در خیابان ها و چهارراه ها به تکدی گری مجبور می کنند.
- متکدیان در بیشتر مکان های عمومی اعم از محل ترافیک خودروها، بازار و حتی ورودی دانشگاه ها و مساجد دیده می شوند.
- یکی از دلایل گسترش تکدی گری، شکست اقدامات دولتی است، زیرا دولت همواره تلاش می کند جلوی این پدیده را بگیرد اما برای ریشه یابی و حل و فصل آن اقدامی نمی کند. برخی نیز ادعا می کنند که در این میان فساد نیز با مسأله تکدی گری در ارتباط است زیرا برخی میادین و اماکن توسط باندها تکدی گری خرید و فروش می شود، گویی این افراد به یک سرمایه گذاری مبادرت می کنند.
- آمار رسمی ای از تعداد متکدیان در عراق وجود ندارد اما یقینا تعداد قابل توجهی درگیر این پدیده هستند. بنا بر آمارهای وزارت برنامه ریزی عراق در سال گذشته میانگین عراقی هایی که زیر خط فقر زندگی می کنند به 30 درصد رسیده و این یعنی تعداد آن ها به 12 میلیون نفر می رسد. با فرض اینکه 1 درصد از این افراد با هر توجیهی آمادگی اقدام به تکدی گری را دارند، می توان گفت که تعداد متکدیان عراقی کمتر از 120 هزار نفر نمی شود و حتی می توان برخی از افراد دارای نیازهای خاص که از سوی خانواده یا نهادهای دولتی به آن ها رسیدگی نمی شود را به این آمار اضافه کرد.
- آنچه که یافتن راه حل برای تکدی گری یا دست کم جلوگیری از گسترش آن در عراق را پیچیده می کند، عبارت است از: گسترش فقر و بیکاری، کمبود فرصت های شغلی و ناتوانی دستگاه های دولتی در جذب و ساماندهی متکدیان. زیرا چنین اقداماتی برنامه های پیشرفته از سوی دولت با روش های متقاعد کننده و به دور از اجبار در ارائه راهکارهای الزام آور را ایجاب می کند.
- راهکارها نباید به صورت ضربتی باشد و با اعزام تیم به میادین و اماکن برای دستگیری متکدیان و سپس آزادی آن ها به قید وثیقه یا چانه زنی همراه شود. این دست اقدامات مشکل را پیچیده تر می کند و منجر به فساد یا لجبازی می شود.
- در هر صورت، ما سرپرست متکدیان نیستیم تا راهکارهای مدنظرمان را به آنان تحمیل کنیم، اما به دنبال راه حل مناسب برای این مشکل هستیم. زیرا متکدیان نیز همانند ما از این کشور ثروتمند که دارای دومین یا سومین ذخایر نفتی جهان است، سهم دارند. در کشوری با چنین ثروت هایی، تکدی گری باید پوچ و بی معنی باشد، نه اینکه به یک راه حرفه ای برای به دست آوردن یک لقمه نان تبدیل شود.
منبع: وب سایت بغداد الیوم
