آیا ملت عراق ملتی متحد است؟
سامی جواد کاظم
قرارداد سایکس–پیکو قطعه‌ای از زمین را مشخص کرد که جامعه‌ای مختلط به نام عراق در آن زندگی می‌کند، و ما به عنوان عراقی‌ها شناخته شدیم. شعرها، سرودها و سخنرانی‌هایی در ستایش عراق و عراقی‌ها پدید آمد، و از تاریخ و افتخارات عراقی‌ها در طول زمان بسیار سخن گفته شد. برخی که نسبت به عراق کینه دارند، به دنبال شکست‌های تاریخی می‌گردند تا عراق را بدنام کنند؛ به عنوان مثال، به گفتهٔ حجاج دربارهٔ عراق به عنوان «سرزمین نفاق و اختلاف» استناد می‌کنند.
برخی از عراقی‌ها از آنچه بر عراق گذشته ناامید شده‌اند تا جایی که می‌گویند ما سزاوار این وضعیت هستیم. این افراد اکثریت نیستند، اما این فرهنگ ظهور کرده است، و آخرین نمونهٔ آن کسانی هستند که به دلیل سوء مدیریت دولت‌ها پس از سقوط دیکتاتور، برای دیکتاتور سابق عراق طلب رحمت می‌کنند.
امروز، عراق همچنان همان عراق است، اما بیایید صادقانه صحبت کنیم: آیا ملت عراق متحد است؟ لطفاً از شعارها و آرمان‌گرایی صرف‌نظر کنید، زیرا در واقعیت چنین نیست.
آیا دو استان، حتی اگر از یک مذهب باشند، اگر در مرزهایشان چاه نفتی کشف شود، یکی از آن‌ها به خاطر عراقی بودنش از آن صرف‌نظر می‌کند؟ خیابان‌هایی وجود دارد که بین دو عشیرهٔ متخاصم تقسیم شده‌اند. آیا کردها احساس تعلق به عراق دارند؟ آیا ساکنان استان کرکوک با تمام تنوعشان احساس وحدت می‌کنند و بین آن‌ها اختلافی نیست؟ این عرب است و آن ترکمن، و ترکمن‌ها از کردها رنج برده‌اند تا جایی که یکی از فرماندارانشان پرچم کردستان را برافراشت و پرچم عراق را پایین آورد.
آیا فریادهای مردم بصره بلند نشد که نفت از آن‌هاست در حالی که در وضعیت اسفباری زندگی می‌کنند؟ آیا وزارتخانه‌ها بر اساس سهمیه‌بندی حزبی و با تکیه بر طایفه و قومیت تقسیم نشده‌اند؟ بیایید خودمان را فریب ندهیم و ادعا نکنیم که یک ملت واحد هستیم. در لحظه‌ای بی‌اهمیت و بی‌ارزش، درگیری‌هایی با سلاح‌های سبک و متوسط بین دو عشیره رخ می‌دهد؛ آیا آن‌ها خود را عراقی نمی‌دانند؟
دو شهر کوچک در استان رمادی بینشان اختلاف وجود دارد تا جایی که دوستانی از هر دو شهر دارم که برای یکدیگر لطیفه می‌سازند؛ آیا آن‌ها فرزندان یک استان و یک کشور نیستند؟
بدانید زمانی که رسانه‌ها با شعارهای وحدت‌طلبانه مانند استقبال مردم کربلا از اهالی فلوجه یا استقبال مردم موصل از اهالی بصره هیاهو می‌کنند، این هیاهوی رسانه‌ای نشانهٔ واضحی از فرهنگ تفرقهٔ گسترده بین مردم یک کشور است.
امروز به دروازه‌های عظیمی نگاه کنید که میلیاردها هزینه دارند و دولت‌های محلی آن‌ها را در مرزهایشان با استان‌های مجاور می‌سازند، گویی که آن‌ها کشورهایی مستقل هستند.
ثبت‌نام نفوس هیچ شهروندی نمی‌تواند از استانی به استان دیگر منتقل شود. کردها عمداً موالید خود را در کرکوک ثبت می‌کنند تا برتری جمعیتی داشته باشند، و واقعیت این است که کرکوک بمبی ساعتی بین فرزندان یک کشور است.
حتی بندی در قانون اساسی وجود دارد که به مناطق مورد مناقشه بین استان‌ها اشاره می‌کند تا تشتت عراقی‌ها را تأیید کند.
در مؤسسات و ادارات دولتی، به محض ورود به دفتر یک مدیر خاص، پشت سر او چندین پرچم را می‌بینید: پرچم عراق، پرچم حزب، پرچم اداره، پرچم عشیره، پرچم حشد و غیره؛ آیا این تنوع وفاداری‌ها نیست؟
وقتی فصل انتخابات آغاز می‌شود، به طور کلی تبلیغات احزاب شیعه در مناطق شیعه‌نشین، سنی در مناطق سنی‌نشین و کردی در مناطق کردنشین دیده می‌شود.
آیا این‌ها دلایلی نیستند که کویت به مرزهای ما تجاوز کند؟ آیا این‌ها دلایلی نیستند که ترک‌ها به شمال ما تجاوز کنند؟ آیا مرزهای ما به روی ایران، اردن، سوریه و عربستان باز نشده است؟
اما دولت عراق که برای همهٔ عراقی‌هاست، از هیچ شهروند عراقی در خارج از کشور در صورت تعرض دفاع نکرده و نخواهد کرد.
واقعیت این است که نام عراق یک واقعیت موجود و متداول بین تمام کشورهای جهان است، اما انسانیت انسان بالاتر از تمام این نام‌گذاری‌هاست. ممکن است شهروند بخشی از دلایل را بر عهده داشته باشد، عشیره کمی بیشتر، اما مسئولیت اصلی بر عهدهٔ دولت است.
مقاله‌ام را با عذرخواهی از هر کسی که ممکن است از نوشته‌هایم ناراحت شود به پایان می‌برم. من واقعاً به خصوصیات هر انسان با آداب و رسوم و زبانش احترام می‌گذارم، اما او برادر من در راه خداست و هیچ برتری بین انسان‌ها نیست، زیرا خداوند متعال است که بین انسان‌ها برتری می‌دهد.
از خداوند متعال می‌خواهیم که این گرفتاری را برطرف کند و ما را به معنای واقعی کلمه و عمل، ملتی واحد قرار دهد.
این مقاله در تاریخ ۲۸ مه ۲۰۲۵ در وب‌سایت «کتابات» منتشر شده است.
