خلع سلاح فلسطینی‌ها و خطر تکرار سناریو برای شیعیان عراق
ضیاء الدراجي – پژوهشگر عراقی
تاریخ فلسطین گواه زنده‌ای بر خطرات خلع سلاح ملت‌ها است. از زمان اعلامیه بالفور در سال ۱۹۱۷، سلسله اقداماتی برای از بین بردن توانایی فلسطینی‌ها در محافظت از سرزمین خود آغاز شد، از طریق اقدامات سیاسی و نظامی متوالی که منجر به از دست دادن زمین و جان نسل به نسل شد.
دوره قیمومت بریتانیا: قیام‌های بزرگ فلسطینی‌ها (۱۹۳۹–۱۹۳۶) با خلع سلاح گروه‌ها، تضعیف ساختار سازمانی مردم سرکوب شد، در حالی که به جنبش صهیونیستی اجازه داده شد شبه‌نظامیان خود را مانند «هاگانا» و «اشترن» مسلح کند.
جنگ ۱۹۴۸ و طرح دالت: آنچه از مقاومت محلی باقی مانده بود، از طریق عملیات نظامی و کشتارهایی مانند دیریاسین از بین رفت، که منجر به آوارگی صدها هزار فلسطینی و از دست دادن پایگاه ملی مسلح شد.
پس از ۱۹۶۷: مقاومت فلسطین به جزایر جدا شده تجزیه شد، سازمان آزادیبخش فلسطین از اردن و سپس لبنان اخراج شد و به تدریج از طریق توافقات سیاسی که سلاح و حضور آن را در سرزمین محدود می‌کرد، تضعیف شد.
توافقنامه اسلو در سال ۱۹۹۳ و پس از آن: سلاح به یک تشکیلات خودگردان فلسطینی با اختیارات محدود محدود شد، در حالی که اشغال به گسترش شهرک‌سازی ادامه داد، بنابراین فلسطینی‌ها ابتکار دفاعی را به نفع واقعیتی که با زور تحمیل شده بود، از دست دادند.
نتیجه‌گیری فلسطینی واضح است: هر مرحله از خلع سلاح با از دست دادن جدیدی از سرزمین، خون و کرامت ملی همراه بود، تا اینکه اشغال به یک واقعیت گسترده در بیشتر فلسطین تبدیل شد و مردم فلسطین از نظر جغرافیایی، سیاسی و نظامی محاصره شدند.
امروز، همین صحنه در عراق با درخواست‌ها برای بازسازی، ادغام یا کاهش حشد الشعبی تکرار می‌شود. برای شیعیان عراق، که حشد در سال ۲۰۱۴ سپر دفاعی آنها در برابر داعش بود، هرگونه «اصلاحاتی» که از خارج تحمیل شود یا بدون توافق داخلی واقعی اجرا شود، ممکن است به خلع سلاح تدریجی بزرگترین پایگاه مردمی در کشور تبدیل شود.
خطر فقط متوجه نهاد نظامی نیست، بلکه به خود جامعه شیعه نیز گسترش می‌یابد:
خلأ امنیتی در شهرهای جنوب و مرکز که ممکن است توسط گروه‌های افراطی یا ابزارهای خارجی مورد سوء استفاده قرار گیرد؛
آشفتگی اجتماعی و آوارگی داخلی که ثبات بافت شیعی را تهدید می‌کند؛
مداخلات منطقه‌ای و بین‌المللی مستقیم برای بازتعریف توازن به ضرر حاکمیت عراق.
تجربه فلسطین به وضوح می‌گوید: هر کس سلاح خود را بدون تضمین‌های ملی استوار تسلیم کند، زمین و آینده خود را نیز تسلیم کرده است. بنابراین، شیعیان عراق باید این درس را به خوبی بیاموزند: اصلاحات ضروری است، اما از هم پاشیدن این تجربه یا تضعیف آن، به معنای گشودن درها به روی فاجعه‌ای است که ممکن است در سرزمین بین النهرین تکرار شود.
مرکز دراسات الشهید الخامس
