سودانی و حمایت محور قطر و ترکیه از وی در انتخابات
شهاب نورانی‌فر
یکی از مسائل قابل توجه در خصوص سودانی و تلاش وی برای دور دوم نخست وزیری تلاش او برای جلب حمایت بین المللی و منطقه ای است. در این زمینه و از میان قدرت های منطقه ای به نظر می رسد سودانی صرف نظر از ایران و نفوذ تاریخی تهران در عراق که دارای ابعاد اجتماعی است، تلاش دارد تا روابط نسبتا خوبی با محور قطر و ترکیه داشته باشد. در این زمینه می توان به شواهد متعددی اشاره داشت که در ادامه بیان خواهند شد و سپس به تأثیر این همکاری میان سودانی و این محور اشاره خواهد شد.
نمونه‌های همکاری و نزدیکی میان سودانی و محور قطر و ترکیه
1-یکی از این مسائل در طول دوره نخست‌وزیری سودانی موضوع تغییر نگاه عراق به پ ک ک در جهت منافع ترکیه بوده است. در اين زمينه می‌توان به اعطاى امتياز سخاوتمندانه اى از سوى سودانى به تركيه مبنى بر اعلام حزب پ ک ک به عنوان يک سازمان ممنوعه اشاره داشت (منبع). بر اين اساس تركيه در هر زمانى مى توانسته است تا عمليات خود را در خاک عراق گسترش دهد زيرا اين عمليات عليه گروهى انجام مى شده است كه حداقل از سوى تركيه و عراق در سطح سازمان ممنوعه محسوب مى شوند. گفتنى است كه در حال حاضر تركيه تا سطح 50 كيلومتر هم در خاک عراق ورود زمينى داشته است (منبع). این در حالی است که در زمان فعلی و با اعلام کنار گذاشتن سلاح توسط پ ک ک نه تنها ترکیه از خاک عراق اندکی عقب‌نشینی کرده است، بلکه حضور نظامی خود در خاک این کشور را تا 3 سال آینده تمدید نموده است (منبع).
2- مورد ديگر در اين راستا ديدار سودانى با جولانى رهبر هيئت تحرير شام در قطر با ميانجيگرى امير قطر بود؛ اين ديدار باعث شد به باور برخى ناظران بيش از پيش سودانى در قالب محور قطر و تركيه قرار گيرد (منبع). البته این دیدار از نظر انتخاباتی و رقابت‌های درون شیعی چندان به سود سودانی تمام نشد و باعث انتقادات و نگاه منفی گسترده‌ای به وی در میان شیعیان شد و علت این امر هم سابقه تروریستی جولانی در عراق است.
4-مورد بعدی در اين زمينه حضور امير قطر در اجلاس اتحاديه عرب در بغداد بوده است. اين حضور در حالى صورت مى گرفت كه امير قطر عالى رتبه ترين مقام حاضر از ميان مقامات حاضر كشورهاى عضو شوراى همكارى حاشيه خليج فارس بوده است (منبع).
5-در رابطه با قطر و در بعد رسانه‌ای می‌توان به نمونه‌ای دیگر هم اشاره داشت. برای مثال شبکه الجزیره وابسته به قطر دارای دو برنامه گفتگو محور است که یکی از آنها برنامه «المقابله» می‌باشد که تقریبا به مدت زمان 2 ساعت است و معمولا به زندگی‌نامه شخصیت‌ها و گفتگو با آنها می‌پردازد و برنامه دیگر «الجانب الآخر» است که در این برنامه هم به مدت تقریبا 1 ساعت ابعادی از مسائل شخصیتی و خانوادگی افراد مورد توجه قرار می‌گیرد. نکته قابل توجه اینجاست که هر دو برنامه، محتوایی تقریبا رپورتاژگونه دارند و در بیشتر اوقات در جهت تبلیغ و پروپاگاندا برای شخصیت‌هایی تهیه می‌شوند که ارتباط خوبی با محور قطر و ترکیه دارند. برنامه المقابله در آوریل سال 2023 با سودانی در دو بخش به عنوان یک شخصیت موفق و دارای چشم‌انداز گفتگو داشت (منبع) و برنامه الجانب الآخر هم همین 3 هفته پیش و نزدیک به انتخابات با او گفتگویی انجام داده بود (منبع).
6-در فضای انتخاباتی هم نزديک‌ترين متحد سودانى در ميان اهل سنت خميس خنجر است تا جايى كه برخى‌ها در عراق بر اين باور هستند كه خميس خنجر امتيازات سرمايه گذارى هاى ويژه اى را در زمان دولت سودانى به دست آورده است (منبع). همچنين خميس خنجر نزدیک‌ترين سياستمدار اهل سنت در عراق به محور قطر و تركيه است و همين امر مى تواند بر نزديكى سودانى به اين محور مؤثر بوده باشد.
تأثیر این همکاری میان سودانی و محور قطر و ترکیه
در زمینه این همکاری می‌توان به 3 تأثیر اشاره داشت:
1- اين نكته را بايد در نظر داشت كه صرف نظر از ايران و آمريكا، قطر و به ويژه تركيه داراى نفوذ بالا و تاريخى بر اهل سنت بوده اند و به عنوان بازيگرانى داراى نقش آفرينى و تأثيرگذارى در عراق محسوب مى شوند كه با غرب و آمريكا هم روابط حسنه اى دارند. چه بسا تلاش سودانى با نزديكى به اين محور براى جذب بخش مهمى از سياستمداران اهل سنت به سوى خود در جهت تضمين دوره دوم نخست وزيرى باشد.
2-با توجه به روابط حسنه قطر با آمریکای دوره ترامپ که خود را در موضوعاتی مانند توافق آتش‌بس در غزه و نقش بالای قطر در آن و نیز موضوع آینده غزه نشان داد، چه‌بسا سودانی از طریق این همکاری بتواند قطری‌ها و ترک‌ها را میانجی برای تضمین حمایت آمریکا جهت دور دوم نخست‌وزیری خود قرار دهد.
3- نکته قابل‌توجه دیگر در این زمینه، پایین‌تر بودن سطح نگاه منفی شیعیان به محور قطر و ترکیه در مقایسه با محور عربستان و امارات است. علت این مسئله را می‌توان در تصویری دانست که از محور دوم، یعنی عربستان و امارات، در ذهن شیعیان شکل گرفته است؛ تصویری که با خاطره ارسال تروریست‌ها به عراق و کشتار شیعیان عراقی در دوران درگیری دولت عثمانی با وهابیت پیوند خورده است.
البته این به معنای نگاه مثبت شیعیان به محور قطر و ترکیه نیست، اما می‌توان گفت میزان نگاه منفی به این محور کمتر از نگاه منفی به محور عربستان و امارات است. به همین دلیل، نزدیکی دولت سودانی به محور ترکیه و قطر، از نظر جامعه شیعی، آسیب‌زایی کمتری دارد و همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، می‌تواند مزایایی سیاسی و منطقه‌ای نیز برای او به همراه داشته باشد.
