نگاهی به پیامدها و چگونگی انتخاب استاندار کرکوک
در تاریخ 10 ماه جاری شورای استانی استان کرکوک پس از کش و قوس‌های فراوان به‌عنوان آخرین استان از استان‌ها فدرال عراق استاندار و رئیس شورای استانی خود را برگزید (منبع). بر اساس سهم بندی صورت گرفته استاندار “ریبوار طه” و کرد از اتحاد میهنی اقلیم کردستان و رئیس شورای استان “محمد حافظ” و عرب از حزب تقدم انتخاب شدند کما اینکه مناصب معاون استاندار به ائتلاف عرب السیاده و نایبان ریاست شورای استانی به ترکمان‌ها و حزب دموکرات رسید. (منبع)
با توجه به جنجال‌های صورت گرفته در چند روز اخیر و پیچیدگی‌های پیش از آن در این مدت در خصوص انتخاب استاندار و رئیس شورا، در این یادداشت به چگونگی تحقق این امر و پیامدهای آن خواهیم پرداخت.
چگونگی انتخاب ریبوار طه و محمد حافظ
برای چگونگی انتخاب این دو شخصیت بهتر است ابتدا به نتایج انتخابات شوراهای استانی در استان کرکوک نگاهی داشته‌باشیم. طی این نتایج از 16 کرسی این شورا، اتحاد میهنی 5 کرسی، ائتلاف اهل‌سنت السیاده به رهبری خمیس خنجر 3 کرسی، حزب اهل سنت تقدم به رهبری الحلبوسی 2 کرسی، حزب دموکرات اقلیم 2 کرسی و ترکمان‌ها 2 کرسی را به‌دست آوردند.
1 کرسی هم متعلق به ائتلاف اهل سنت العروبه و 1 کرسی هم متعلق به مسیحیان کرکوک بود و در واقع این 2 کرسی اخیر را به‌طور غیر مستقیم باید سهم شیعیان حساب کرد زیرا به باور کارشناسان این دو جریان با هماهنگی شیعیان تا بدین جای کار کنش سیاسی خود را انجام می‌دهند. بدین ترتیب ملاحظه می‌شود کردها 7 کرسی و غیر کردها در این استان 9 کرسی به‌دست آوردند که از این 9 کرسی 6 کرسی متعلق به عرب‌ها بود (منبع).
نکته‌ای که در این مدت باعث طولانی شدن روند انتخاب استاندار شده بود اختلاف سه جریان عرب، ترکمان و کرد بر سر انتخاب استاندار و به‌طور تقسیم مناصب میان این سه جریان بود. این موضوع هنگامی حائز اهمیت می‌شود که توجه داشته‌باشیم کرکوک به‌عنوان استانی نفت‌خیز با ذخایری حداقل بالغ بر 38 میلیارد بشکه نفت و 12% از نفت عراق (منبع)، در سال‌های گذشته شاهد درگیری‌های قومیتی بسیاری بوده است (منبع).
اما در روزهای اخیر توافق‌هایی میان برخی از جریان‌های سیاسی حاصل شد. این توافق‌ها بدین شکل بود که ائتلافی متشکل از 9 نماینده از مجموع 16 نماینده تشکیل گردید و به‌موجب آن استانداری به اتحاد میهنی و کردها رسید و به عرب‌ها و حزب تقدم ریاست مجلس را به‌دست آوردند. نکته قابل توجه در اینجا کوتاه ماندن دست حزب دموکرات از این دو منصب مهم بود؛ حزبی که به باور برخی ناظران بیشترین نقش را در ایجاد درگیری‌های قومیتی در چند سال اخیر در کرکوک داشت تا از طریق تحریک احساسات قومی و معرفی خود به‌عنوان حزب اول مدافع حقوق کردها، پایگاه اجتماعی اتحاد میهنی را به سود خود جذب کند اما چه در نتایج انتخابات و چه در آوردگاه اخیر این حزب شکست خورد.
علت این امر را می‌توان در چرخش حزب تقدم به‌سوی اتحاد میهنی جست و جو کرد و دلیل این اقدام الحلبوسی به‌نوعی انتقام سیاسی از مسعود بارزانی به‌علت حمایت وی از سالم العیساوی نامزد ائتلاف السیاده برای ریاست مجلس و ادای دین الحلبوسی به بافل طالبانی به‌دلیل حمایت وی از نامزدان حزب تقدم در انتخابات مجلس بوده است. ضلع دیگر این ائتلاف به باور کارشناسان عصائب اهل حق است. عصائب اهل حق توانست با قانع کردن 2 نماینده مسیحی و اهل سنت و نزدیک به شیعیان باعث شود آنان به ائتلاف اتحاد میهنی بپیوندند تا بدین وسیله اکثریت برای تشکیل جلسه و انتخاب استاندار و رئیس شورا حاصل شود.
پیامدهای تحولات سیاسی اخیر کرکوک
به نظر می‌رسد پیامدهای تحولات سیاسی اخیر را باید در برندگان و بازندگان آن جست و جو کرد. مهمترین برنده در این انتخابات کردهای اتحاد میهنی بودند که پس از 7 سال دوباره استانداری را به‌دست آوردند. اما پس از کردهای اتحاد میهنی مهمترین برندگان عرب‌های حزب تقدم و عرب‌های نزدیک به احزاب شیعی می‌باشند. از یک سوء حزب تقدم توانست ریاست شورای استانی را فقط با 2 کرسی به‌دست‌آورد و از سویی دیگر برای خود محل نفوذی را در کرکوک ایجاد کند و دستاورد سوم این حزب در نوع توافق سیاسی حاصل شده است زیرا بنابراین توافق مناصب به‌صورت دو ساله هستند و پس از استاندار کرد، یک عرب ممکن است استاندار شود (منبع) که در شرایط فعلی حزب تقدم شانس بیشتری دارد. کما اینکه شیعیان هم توانستند یک استاندار کرد متحد خود را به این منصب برسانند.
اما بازنده بزرگ این انتخابات حزب دموکرات بود که هیچ‌کدام از 2 منصب مهم را به‌دست نیاورد. بازنده دیگر هم ائتلاف السیاده بود که با وجود کسب کرسی‌های بیشتر از تقدم اما نتوانست منصب ریاست شورای استانی را به‌دست‌آورد. اما بازنده آخر ترکمان‌ها بودند که دنباله روی آنان از ترکیه باعث شد چیزی عایدشان نشود و ترکیه هم نتواند کمک به خصوصی به آنان بکند؛ چه‌بسا اگر ترکمان‌ها در این زمینه با عصائب اهل حق هماهنگ بودند، هم باعث بالا رفتن وزن شیعیان برای امتیازگیری بیشتر می‌شدند و هم خودشان منصب بهتری عایدشان می‌شد.
شهاب نورانی فر
