انتخاب رئیس مجلس عراق؛ ابعاد و پیامدها
در تاریخ 31 اکتبر امسال پارلمان عراق پس از 5 دوره ناکامی در انتخاب رئیس مجلس این کشور سرانجام موفق شد محمود المشهدانی را به‌عنوان رئیس پارلمان انتخاب کرده و به سرپرستی محسن المندلاوی شیعی بر منصب ریاست پارلمان پس از 1 سال پایان دهد (منبع).
این در حالی بود که المشهدانی و رقیب وی سالم العیساوی پیش از آن هم به رقابت با یکدیگر پرداخته‌بودند و در این زمینه سالم العیساوی 158 رأی به‌دست آورده‌بود و محمود المشهدانی 137 رأی کسب کرده بود اما هیچ‌کدام نتوانستند نصف به‌علاوه 1 آرا را به‌دست‌آورد (منبع).
اما در این دور از رقابت‌ها در دور نخست از مجموع 271 رأی المشهدانی 153 رأی را توانست کسب کند و العیساوی هم 95 رأی به‌دست‌آورد و پس از عدم تحقق نصف به‌علاوه 1 آرا، دو دور دوم از مجموع 269 رأی، المشهدانی با 182 رأی برنده انتخابات شد (منبع). در این یادداشت به بررسی چگونگی اجماع اکثریت نیروهای اهل سنت بر روی المشهدانی و پیامدهای آن بر بیت سنی خواهیم پرداخت.
اجماع بر روی محمود المشهدانی
در واقع در ابتدا محمود المشهدانی گزینه نوری المالکی برای ریاست مجلس بود و در آن زمان رقابت میان شعلان کریم و سالم العیساوی انحصار یافته‌بود (منبع). اما پس از کناره گیری شعلان کریم، رقابت میان المشهدانی و العیساوی محصور شد. نکته قابل توجه نامزدی شعلان کریم از سوی محمد الحلبوسی و حزب وی تقدم بود و این در حالی بود که سالم العیساوی نامزد حزب السعاده به رهبری خمیس الخنجر بود.
اما پس از شعلان کریم، الحلبوسی عملاً گزینه‌ای برای نامزدی نداشت زیرا معرفی نامزدی جدید هم با موانعی قانونی رو به رو بود و علت آن منع این امر بنابر ماده 12 نظام‌نامه پارلمان عراق است (منبع). این امر باعث شد، الحلبوسی به‌سمت المشهدانی تمایل و از وی حمایت کند زیرا العیساوی گزینه مخالف الحلبوسی و از سمت مهمترین رقیب آن یعنی حزب السعاده بود. همچنین باید در نظر داشت به باور ناظران سالم العیساوی امکان تبدیل شدن به رهبری جدید برای اهل سنت و ایجاد خطر بیشتر برای الحلبوسی را دارد اما این امر درباره شخصیت کم خطری مانند المشهدانی صادق نیست.
این موضوعات باعث شدند، ائتلافی عجیب میان نوری المالکی و محمد الحلبوسی برای رساندن المشهدانی به ریاست مجلس شکل گیرد. نکته قابل توجه در اینجا تحکیم روابط الحلبوسی با چارچوب هماهنگی و دور شدن هر چه بیشتر وی از حزب دموکرات بوده است. نمود این امر را پیش از آن می‌توان در ائتلاف میان الحلبوسی، شیخ قیس الخزعلی و بافل طالبانی در خصوص توزیع مناصب در شورای استانی کرکوک مشاهده کرد و به همین علت ائتلاف فعلی الحلبوسی را باید در قالب بهبودی روابط وی با چارچوب هماهنگی در نظر گرفت؛ همان طور که به موازات آن خمیس الخنجر رهبر حزب السعاده در بهترین روابط با حزب دموکرات قرار دارد.
به نظر می‌رسد در خصوص الحلبوسی علت این امر را می‌توان در قالب مناسبات منطقه‌ای و بین المللی دید؛ وضعیت موجود عراق به‌گونه‌ای است که حاکمیت چارچوب هماهنگی حداقل تا زمان کنونی به‌عنوان امر واقع برای قدرت‌های منطقه‌ای و بین المللی پذیرفته شده‌است و از این رو درگیری با آن برای کسی سودی ندارد و چه‌بسا الحلبوسی پس از اخراج وی از پارلمان به‌خوبی این نکته را متوجه شده‌است.
تأثیر انتخاب المشهدانی بر بیت سنی
یکی از مهمترین تأثیرات در این زمینه را در مناسبات قدرت میان رهبران اهل سنت می‌توان مشاهده نمود. انتخاب المشهدانی باعث افزایش بار دیگر قدرت الحلبوسی در میان بیت اهل سنت شد اما این بار این افزایش قدرت الحلبوسی به‌حساب نزدیک شدن به نیروهای متحد ایران بوده است.
در مقابل هم شاهد کاهش نفوذ و قدرت خمیس الخنجر خصوصاً پس از اتهامات ارتباط وی با حزب بعث و شمول وی در ذیل قانون بازخواست و عدالت هستیم و این موضوع تا بدین لحظه باعث از دست رفتن رهبری ائتلاف السعاده برای وی شده‌است و همان طور که گفته شد خمیس الخنجر مخالف رسیدن المشهدانی به ریاست مجلس هم بود.
شهاب نورانی فر
