بزرگترین بلوک بین السودانی و چارچوب… نبرد پارلمان در مرزهای ممکن سیاسی..!
قاسم الغراوی – تحلیل‌گر ارشد عراقی
با بسته شدن حوزه‌های رای‌گیری و آغاز مرحله مذاکرات جدی، سوال محوری دوباره در صدر صحنه سیاسی قرار می‌گیرد:
چه کسی توانایی واقعی اعلام بزرگترین فراکسیون در اولین جلسه مجلس نمایندگان را دارد؟
دادگاه فدرال قبلاً این موضوع را به صراحت و بدون ابهام حل کرده است:
بزرگترین فراکسیون، فراکسیونی است که در داخل پارلمان خود را اعلام می‌کند، نه فراکسیونی که بیشترین آرا را در انتخابات کسب می‌کند.
با این تفسیر، وزن چانه‌زنی در داخل گنبد (مجلس) مهم‌تر از تعداد کرسی‌ها روی کاغذ می‌شود و ساعات پایانی قبل از جلسه اول، میدان واقعی تعیین چهره دولت آینده خواهد بود.
نخست وزیر کنونی، آقای محمد شیاع السودانی، با چالش دوگانه‌ای روبرو است:
آیا می‌تواند بدون بازگشت به چارچوب هماهنگی، بزرگترین فراکسیون را تشکیل دهد؟
و آیا در صورت انجام این کار، می‌تواند پایداری متحدان خود را در مواجهه با جذابیت چارچوب و توانایی آن در بازآرایی ائتلاف‌ها تضمین کند؟
۱. چارچوب… گذرگاه اجباری برای نامزدی رئیس دولت
هرچقدر هم برداشت‌ها متفاوت باشد، چارچوب هماهنگی تا این لحظه بزرگترین چتر شیعی است و توانایی جمع‌آوری نیروهای شیعی در یک موضع واحد را در هنگام بحث درباره راس قوه مجریه دارد.
بنابراین، هر تلاشی برای اعلام بزرگترین فراکسیون خارج از حوزه نفوذ آن، با محاسبات پیچیده‌ای روبرو خواهد شد که کمترین آن بعد سیاسی و اجتماعی مشروعیت نخست وزیر آینده در داخل محیط شیعی است.
۲. شرکای کرد و سنی… خاطره تجربه با جریان صدر
تقریباً این اعتقاد امروزه در میان نیروهای کرد و سنی راسخ است که ائتلاف خارج از چارچوب هماهنگی، خطرات سیاسی دارد که تمایلی به تکرار آن ندارند.
تجربه با جریان صدر – علیرغم پیروزی اولیه آن در آن زمان – به بن بست سیاسی و رکود قانون اساسی برای ماه‌ها منجر شد، قبل از اینکه خود جریان با خروج از پارلمان به پایان برسد.
بدین ترتیب روشن شده است که:
• کردها خواهان ثباتی هستند که تضمین کند پرونده‌های معوقه آنها تصویب شود.
• سنی‌ها به دنبال شریک قدرتمندی هستند که بتواند توازن مناطق آزاد شده را حفظ و بازسازی را انجام دهد.
و این دو مورد، چارچوب را به نقطه مذاکره ثابت در روند سیاسی تبدیل می‌کند.
۳. ائتلاف‌های السودانی… قدرتی که برای تضمین پایداری کافی نیست
حتی اگر السودانی بتواند از طریق ائتلاف با برخی از بلوک‌های کردی، سنی و مستقل، تعداد قابل توجهی کرسی جمع‌آوری کند، این بلوک به دو دلیل اساسی از نظر سیاسی شکننده خواهد بود:
۱.متحدان او غالباً به جایی می‌روند که تضمین‌های بیشتری وجود دارد، نه جایی که نیات خوب وجود دارد.
۲.چارچوب توانایی جلب متحدان را در لحظات آخر دارد، و این را در مراحل متعددی در گذشته ثابت کرده است.
به همین دلیل، به نظر می‌رسد هر بلوکی که السودانی تشکیل می‌دهد، قبل از رسیدن به جلسه اول در معرض فروپاشی قرار دارد.
آیا السودانی می‌تواند از چارچوب عبور کند؟ از نظر تئوری ممکن است… از نظر عملی دشوار است
السودانی – از نظر تئوری – می‌تواند از طریق توافقات جداگانه با:
• نیروهای دولت
• بلوک‌های سنی
• گروه‌های کردی
• مستقل‌ها
یک بلوک بزرگتر را جمع کند.
اما واقعیت سیاسی اجازه نمی‌دهد این سناریو طولانی مدت ادامه یابد، زیرا:
•چارچوب کلید مشروعیت شیعی را حفظ می‌کند.
•کردها و سنی‌ها خارج از عبای آن ریسک نمی‌کنند.
•ائتلاف‌های انعطاف‌پذیر به سرعت تحت فشار ساعات آخر فرو می‌پاشند.
به همین دلیل، تشکیل یک بلوک بزرگتر بدون چارچوب نه تنها یک خطر سیاسی است، بلکه تقریباً یک اقدام غیرقابل اجرا است.
آیا السودانی وفاداری متحدان خود را تضمین می‌کند؟
پاسخ واقع بینانه: هیچ تضمینی وجود ندارد.
زیرا روند سیاسی در عراق مبتنی بر:
•مذاکره لحظه آخری
•تغییر محاسبات
•ترازوی سود و زیان
است.
و تا زمانی که چارچوب قادر به ارائه یک پیشنهاد سیاسی بزرگتر و جامع‌تر باشد، احتمال انتقال متحدان از یک سنگر به سنگر دیگر تا لحظه آخر قبل از اعلام بزرگترین بلوک وجود دارد.
صحنه نشان می‌دهد که:
•چارچوب هماهنگی همچنان تواناترین بازیگر در ساختن بزرگترین بلوک است.
•السودانی نمی‌تواند بدون چارچوب یک بلوک پایدار تشکیل دهد، مگر اینکه انشعاب بزرگی در داخل خود چارچوب رخ دهد، که این سناریو تا کنون بعید است.
•کردها و سنی‌ها جهت قطب‌نمای خود را به سمت چارچوب تعیین کرده‌اند، نه به سمت ائتلاف انفرادی با السودانی.
بنابراین، فردا نه تنها مشخص خواهد کرد چه کسی بیشترین تعداد را دارد، بلکه چه کسی توانایی حفظ ائتلاف‌های خود را تا لحظه اعلام رسمی در داخل پارلمان دارد.
