دوره دوم برای سودانی غیرممکن است.
وسام الکعبي
امروز از ائتلاف «اعمار و توسعه» به ریاست نخست‌وزیر محمد شیاع السودانی رونمایی شد.
ائتلافی نیرومند با نامزدهایی قدرتمند در استان‌ها که بی‌تردید پیروز انتخابات آیندهٔ پارلمانی خواهد بود، و حتی شخص آقای السودانی نیز در بغداد، نفر اول خواهد بود؛ مگر آن‌که تحولات سیاسی یا امنیتی پیش آید که موجب تأخیر در برگزاری انتخابات شود یا معادلات پیروزی نامزدها را دگرگون سازد… به‌ویژه آن‌که تنها چهار ماه به زمان برگزاری انتخابات باقی مانده است.
اما پرسش مهم این است که آیا با پیروزی آقای السودانی و ائتلاف انتخاباتی‌اش، او موفق به کسب دور دوم نخست‌وزیری خواهد شد؟
بیایید واقع‌بین باشیم و اذعان کنیم که آقای السودانی شایستهٔ تمدید دورهٔ نخست‌وزیری است. او به‌راستی شایستهٔ پیروزی در انتخابات است؛ چراکه عملکردش، هم در داخل کشور و هم در حوزه‌های اقتصادی و دیپلماتیک، تحولات مثبتی به بار آورده و نشان از جدیت و تلاش بی‌وقفه‌اش دارد. اما با همهٔ این‌ها، موفقیت‌هایش تضمینی برای ماندنش در قدرت نیست، چراکه منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم بسیار ملتهب است و تحولات در آن با سرعتی شگرف رخ می‌دهد.
پیش‌تر نوشته بودم که ایالات متحده، با همراهی بریتانیا، تصمیم به تمدید دورهٔ نخست‌وزیری السودانی ندارد؛ دلیل اصلی نیز عدم حل‌وفصل مسألهٔ گروه‌های مسلح و عدم پیشرفت در زمینهٔ بازسازی ساختار حشد الشعبی است. حتی ایده‌ای مطرح شده مبنی بر روی کار آوردن فردی به عنوان نخست‌وزیر که اساساً در انتخابات شرکت نکرده، اما چهره‌ای مورد حمایت همهٔ طرف‌ها باشد.
در واقع، در مسألهٔ تعیین نخست‌وزیر عراق، این بریتانیاست که نقش کلیدی در معرفی و انتخاب شخصیت موردنظر دارد، و هر فردی که مورد تأیید لندن نباشد، اساساً شانسی برای تصدی این منصب نخواهد داشت. همچنین، ایالات متحده نمی‌خواهد در تعیین نخست‌وزیر، مشورتی با ایران صورت گیرد یا توافقی با آن کشور انجام شود؛ امری که به‌نوعی نشانگر حذف نقش ایران از این فرایند است ــ چیزی که از سال ۲۰۰۳ تاکنون بی‌سابقه است. باور کنید، این یک واقعیت جدید در سیاست عراق خواهد بود.
در این میان، موضع احزاب کرد نیز تغییر کرده است. این احزاب در گذشته، قویاً از تمدید دورهٔ نخست‌وزیری السودانی حمایت می‌کردند و عملکرد او را، به‌ویژه در مواجهه با جنگ ایران و اسرائیل، می‌ستودند. اما پس از بحران حقوق اقلیم، موضع خود را تغییر دادند. حتی تلاش‌های آقای بنکین ریکانی در تمجید از السودانی و معرفی او به رهبری اقلیم نیز مؤثر واقع نشد، و کردها اکنون به این باور رسیده‌اند که السودانی مردِ مرحلهٔ بعدی نیست. من شخصاً گمان می‌کنم تمام این تغییر مواضع، از پیش با آمریکایی‌ها هماهنگ شده بود.
با اینکه السودانی مایل به حل بحران بود و تحت فشار شدید آمریکایی‌ها قرار داشت، اما وزیر دارایی بر قوانین و مقررات موجود پافشاری می‌کرد. تا آنجا که کاردار سفارت آمریکا شخصاً برای فشار بر وزیر دارایی، با وی دیدار کرد.
و اکنون به یک نکتهٔ بسیار مهم می‌رسیم: چه تضمینی وجود دارد که در عراق، تظاهراتی مشابه آنچه در سال ۲۰۱۸ رخ داد تکرار نشود؟ تظاهراتی که مانع از انتخاب دوبارهٔ حیدر العبادی شد و موجب شد عادل عبدالمهدی به نخست‌وزیری برسد ــ اشتباهی که ائتلاف شیعی آن زمان مرتکب شد و بعداً خودِ آقای صدر و هادی العامری نیز به آن اعتراف کردند.
بگذارید رک‌تر بگویم: هرچه به زمان انتخابات نزدیک‌تر شویم، موج تخریب و بدنام‌سازی شدت خواهد گرفت. خواهید شنید که فایل‌های صوتی جعلی و ساخته‌شده با هوش مصنوعی منتشر می‌شود، و اتهاماتی از قبیل پل‌های معلق، پروژه‌های استثنایی، واگذاری فلان پروژه به فلان فرد، و موارد دیگر بر زبان‌ها خواهد افتاد.
در مورد کشورهای خلیج [فارس] نیز باید گفت که آنها نخست‌وزیری را می‌خواهند که نه به ایران وابسته باشد، و نه تحت تأثیر فشار نیروهای وابسته به آن در عراق قرار گیرد. آنها خواهان رهبری هستند که در برابر فشارهای پارلمان، بتواند به قدرت‌های بزرگ جهانی تکیه کند.
نکته‌ای ظریف و مهم را باید در نظر گرفت: برخی شنیده‌اند که بریتانیا و آمریکا توافق کرده‌اند فردی را که در انتخابات شرکت نکرده، به عنوان نخست‌وزیر معرفی کنند. بر همین اساس، برخی افراد، مانند مصطفی الکاظمی، تصمیم گرفتند اصلاً در انتخابات شرکت نکنند. از سوی دیگر، نامزدی که به‌اصطلاح «سوخته» است، استاندار پیشین نجف است.
البته، آقای السودانی در روزهای آینده، بحران مالی با اقلیم را حل خواهد کرد، اما کردها با وجود علاقه و احترام فراوانی که برای او قائل‌اند ــ و با اینکه او را بهترین نخست‌وزیر عراق از سال ۲۰۰۳ تاکنون می‌دانند، که ارزیابی درستی هم هست ــ موضع خود را تغییر نخواهند داد.
و بیش از این سخن نمی‌گویم، چراکه موضوع گسترده و دارای جزئیات فراوانی است. اگر از من بپرسید، شخصاً ترجیح می‌دهم دورهٔ السودانی تمدید شود. اما، همهٔ آنچه انسان آرزو دارد، به دست نمی‌آید…
و خداوند، عراق و مردمش را حفظ فرماید.
