اهداى 12 هزار تبلت به اردن؛ تداوم حاتم‌بخشى دولت بغداد به امان
شهاب نورانى‌فر
در تاريخ 26 ژوئن موضوع اهداى 12 هزار دستگاه تبلت به دولت اردن از سوى دولت عراق و به طور مشخص وزارت برنامه ريزى كه سهم ائتلاف تقدم به رهبرى حلبوسى است، باعث جنجالى در فضاى عراق شد (منبع). اين تبلت ها جهت استفاده در زمينه سرشمارى اردن به كار گرفته خواهد شد. بنابر اعلام اين وزارتخانه تعداد اين تبلت ها 12 هزار عدد بوده است و 5% از مجموع تعداد تبلت هاى اين وزارتخانه را تشكيل می‌داده اند (منبع). گفتنى است، ارزش آنها به ميزان 4 ميليون دلار بوده است (منبع).
در اين يادداشت به بررسى اعتراضات مخالفان با اين اقدام دولت خواهيم پرداخت و به بهانه اين موضوع به نوع روابط تجارى ميان اردن و عراق نگاهى خواهيم انداخت.
موضع مخالفان اقدام دولت چيست؟
در اين باره می‌توان موضع مخالفان اقدام دولت را به 2 بخش تقسيم كرد:
1-بخش نخست از منظر امنيتى به اين اقدام می‌نگرند و معتقدند از اين تبلت ها در سرشمارى سال 2024 عراق استفاده شده است كه طى اين سرشمارى هم جمعيت عراق 45.4 ميليون نفر اعلام شد. اما علاوه بر جمعيت، اطلاعات ديگرى از همه شهروندان عراق در اين تبلت ها موجود است و قابليت دسترسى به اين اطلاعات از سوى دولت اردن و نهادهاى امنيتى آن وجود دارد و اين نهادها همكارى گسترده اى با نهادهاى صهيونيستى دارند و اين همكارى در سطح نظامی‌هم ميان اردن و اين رژيم در جنگ اخير ميان ايران و رژيم صهيونيستى مشهود بود.
به همين علت چنين اقدامی‌از سوى دولت عراق به مثابه اعطاى بى دليل اطلاعات شهروندان اين كشور به رژيم صهيونيستى از طريق واسطه اردنى است. در مقابل موافقان اقدام دولت مدعى هستند، اين تبلت ها فرمت شده و تمام اطلاعات در آن پاک شده است اما نكته اى كه قابل ابهام است اينجاست كه به باور برخى كارشناسان چه بسا امكان بازيابى اطلاعات درون آن وجود داشته باشد.
2-بخشى ديگر از مخالفان از جنبه خدماتى به اين امر می‌نگرند و معتقدند از اين تبلت ها می‌شد در زمينه هاى آموزشى و خدماتى ديگرى براى دانش آموزان كشور و معلمان استفاده كرد. نكته قابل توجه اينجاست كه دولت عراق به اعتراف خودش حتى اينها را قرض نداده است بلكه اين تبلت ها را هديه به دولت اردن داده است (منبع).
در اينجا ذكر نكته اى خالى از لطف نيست و آن عبارت از نوع واكنش رسانه هاى اهل سنت است كه در اين باره عمدتا سكوت يا بايكوت خبرى يا پوششى ضعيف را اختيار كردند و علت اين امر هم روابط مستحكم سياستمداران اهل سنت با دولت اردن است. اما همين رسانه ها در خصوص كمک هاى دولت عراق به شيعه هاى لبنانى، احتمال اسكان هميشگى آنان در عراق و تغيير بافت جمعيت اين كشور را مطرح كرده بودند (منبع). اين در حالى است كه حداقل از نظر اجتماعى شيعيان لبنان قدردان عراق و مردم آن هستند.
نگاهى به نوع روابط تجارى عراق و اردن
ريشه اعتراض گسترده در خصوص اهداى تبلت ها در واقع به موضوع نوع روابط تجارى عراق و اردن باز می‌گردد كه عمدتا استفاده آن يک سويه و به سود اردن است. فراتر از موضوع تبلت ها، عراق روزانه 10 هزار بشكه نفت براى اردن به قيمت 16 دلار براى هر بشكه صادر می‌كند و اين ميزان در روز به ارزش 160 هزار دلار و در ماه به ارزش 5 ميليون دلار و در سال به قيمت 58 ميليون دلار می‌رسد. به گفته دولت اردن اين ميزان نفت صادر شده با تخفيف در قيمت، 10% از نفت مورد نياز اين كشور را تشكيل می‌دهد (منبع). به باور ناظران، چنين صادرات نفتى با اين ميزان تخفيف از سوى عراق، تحت فشار آمريكا صورت می‌گيرد.
اما در مقابل آنچه كه عراق دريافت می‌كند، عبارت از اقدامات فرقه گرايانه از سوى جامعه اردنى است و اين در حالى است كه از نظر صادرات و واردات اردن در سال 2024 به ميزان 1.4 ميليارد دلار به عراق صادرات داشته است اما صادرات عراق به اين كشور 279 ميليون دلار بوده است (منبع) و اين امر نشانگر عدم وجود توازن در مبادلات تجارى ميان دو كشور است زيرا مهم ترين كالاى صادراتى عراق نفت است كه آن را با قيمتى بسيار پايين تر از قيمت جهانى مجبور است به اردن صادر كند.
به نظر می‌رسد عراق بيش از هر زمان ديگرى نيازمند بازبينى در موضوع قيمت نفت صادراتى خود به اردن و افزايش اين قيمت است يا حداقل در صورت عدم امكان اين امر به خاطر فشار آمريكا، می‌تواند در زمينه هاى ديگر مانند داستان تبلت ها حداقل حاتم بخشى نداشته باشد.
