معرفی وزارتخانه‌های عراق – 3- پایانی

وزارت التعلیم العالی

وزارت آموزش عالی و تحقیقات علمی، نهاد دولتی مسئول آموزش عالی در عراق است. آقای نعیم العبودی سمت وزیر آموزش عالی و تحقیقات علمی را بر عهده دارد. وزارت آموزش عالی و تحقیقات علمی با هدف ایجاد پیشرفت کمّی و کیفی در حرکت علمی، فنی و فرهنگی در عراق، مؤسسات علمی و تحقیقاتی را هدایت می‌کند تا فرآیند ایجاد نسل جدید مجهز به علم و دانش را بر عهده بگیرند. نهادها به یک نیروی مؤثر و تأثیرگذار در جامعه عراق تبدیل می شوند. هدف این وزارتخانه همچنین مسئول توسعه روابط علمی و فرهنگی و گسترش روابط دوستانه در این زمینه ها با سایر کشورها و سازمان های مختلف علمی و دانشگاهی در سراسر جهان به منظور دستیابی به وفاق و یکپارچگی در عرصه های علم و دانش است.

این وزارتخانه در ادوار حکومت‌های قبل تحت عنوان وزارت المعارف شناخته می‌شد.

وزارت نفت

وزارت نفت مسئول تمام فعالیت های مربوط به نفت عراق است و همه شرکت های نفتی دولتی عراق مستقیماً با آن مرتبط هستند و زیر چتر آن کار می کنند. از جمله معضلات وزارت نفت عراق، وجود شمار فراوان پالایشگاه‌های غیرقانونی و ثبت‌نشده به ویژه در کردستان عراق است.

وزارت العمل و الشئون الإجتماعیه

وزارت کار و امور اجتماعی یکی از وزارتخانه های دولت عراق است. این وزارتخانه در 20 سپتامبر 1939 با نام «وزارت امور اجتماعی» تأسیس شد و اولین وزیر آن دکتر سامی شوکت بود. لازم به بیان است که محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر کنونی عراق، در دوران حیدر العبادی، وزیر کار و تأمین اجتماعی در عراق بود. این وزارتخانه به امور مربوط به مشاغل و مدیریت بیمه‌های کاری و مواردی از این دست می‌پردازد.

وزارت برق

ماجرای تأمین برق در عراق همواره آنقدر بحرانی بوده است که برای تأمین و مدیریت مصرف آن، یک وزارتخانه مجزا شکل گرفته است. وزارت برق جمهوری عراق مسئول سیاست های مرتبط با تامین برق در سراسر کشور است. افزون بر نظارت بر عملکردهای عملیاتی (تولید و انتقال نیرو، اعزام و توزیع بار). زیاد علی فاضل الرازیج وزیر برق در دولت محمد شیاع السودانی است. مجلس نمایندگان در 27 اکتبر 2022 به او رای دادند وی دارای مدرک لیسانس مهندسی برق از دانشگاه بصره در سال 1999 است. وی از سال 2013 تا 2022 به عنوان مدیر کل شرکت انتقال نیروی برق جنرال الکتریک – جنوب خدمت کرد و بین سال های 2009 تا 2013 عضو شورای استان بصره بود.

وزارت الهجره و المهجرین

وزارت مهاجرت و مهاجران، یک وزارتخانه عراقی است که سرپرستی آن بر عهده وزیر مهاجرت و یا نماینده مجاز او می‌باشد. این وزارتخانه در سال 2009 تأسیس شد. مجموع آوارگان عراقی خارج از عراق، اخراج شدگان عراقی از کشورهای هدفِ مهاجرت، عودت کنندگان و آواره شدگانی که تابعیت آنها به موجب قطعنامه (666) 1980 لغو شد، پناهندگان عراقی و نیز آوارگان فلسطینی که از سال 1948 مجبور به ترک وطن خود شدند، جزو جامعه هدف این وزارتخانه می‌باشند.

وزارتخانه مهاجرت در عراق، در هر دو دوره‌ی الکاظمی و السودانی بر عهده یک زن بوده است. ایوان فائق یعقوب جابرو، یک سیاستمدار کلدانی عراقی متولد 1981 در بصره و دارای مدرک لیسانس میکروبیولوژی از دانشکده علوم دانشگاه بصره، وزیر مهاجرت عراق در دو دولت کاظمی و سودانی است.

ایوان (ایفان) خود از آوارگان به شمار می رود. زیرا وی ساکن موصل عراق بود که با آمدن سازمان تروریستی داعش به موصل، همراه همسر و فرزندانش فرار نمود و همراه کاروان آوارگان بالأخره خود را به بصره رسانید و در اردوگاه آوارگان مسیحی عراق، ساکن شد.

وزارت الموارد المائیه

وزارت منابع آب یکی از تشکیلات شورای وزیران عراق است که مسئولیت مدیریت آب، از جمله نگهداری سیستم گسترده کانال ها و سدهای آبیاری و سایر وظایف مرتبط را بر عهده دارد. قبل از حمله آمریکا به عراق، این وزارتخانه به وزارت آبیاری شهرت داشت و 12000 کارمند عراقی و 6000 پیمانکار را در اختیار داشت. این وزارتخانه به پنج کمیته و 11 شرکت دولتی تقسیم شد. وزارت، اداره موقت ائتلاف را به شش بخش کاهش داد.

ماموریت وزارت منابع آب، ارائه مدیریت یکپارچه منابع آب در عراق به شهروندان است. از آنجایی که وزارت منابع آب مسئول این منبع حیاتی است، تلاش می کند تا بین الزامات رقابتی برای دستیابی به آب برای آبیاری، شرب، صنعت، تولید برق آبی، کنترل سیل و برآورده کردن الزامات زیست محیطی، از جمله احیای باتلاق ها، تعادل برقرار کند. هدف وزارت منابع آب، نوسازی و تبدیل این وزارتخانه به نهادی پویا و مؤثر است که برای برآوردن نیازهای کنونی و تنظیم استفاده آینده از منابع آبی کشور در حال کاهش است. حوزه های مورد علاقه در بهبود منابع آب شامل بهره برداری و نگهداری بهینه تاسیسات کنترل آب و ایستگاه های پمپاژ، مدیریت موثر آب از طریق حفاظت، بهینه سازی و تحقیقات جامع پروژه است که اثرات زیست محیطی، الزامات رقابتی و نیازهای عمومی را در نظر می گیرد. همچنین این وزارتخانه مأموریت مهمی در مدیریت آب اهوار(هورهای) عراق دارد.

مدیریت این وزارتخانه از سال 2022 به عون ذیاب سپرده شده است.

وزارت الإعمار و الإسکان

وزارت ساخت و ساز، مسکن و شهرداری های عمومی، نهاد رسمی در عراق است که مسئول تامین آب آشامیدنی، تصفیه فاضلاب و پسماندهای جامد و نیز شبکه های جاده ای- شهری و مدیریت املاک عمومی در تعیین کاربری ها و برنامه ریزی شهری و ایجاد راهبردهای توسعه است. شهرها و سکونتگاه های روستایی و بهبود محیط زیست آنها گستره‌ی هدف وزارتخانه اعمار و اسکان عراق است.

وزارت اتصالات

وزارت ارتباطات، یک وزارتخانه عراقی است که در شهریور 1382 شمسی (2003 م) و در دوره‌ای که شرکت مخابرات و پست عمومی، یکی از تشکل های وزارت حمل و نقل و ارتباطات بود تأسیس شد.

نخستین وزیر ارتباطات عراق، حیدر العبادی است. وی بعدها خود دولت تشکیل داد و به نخست‌وزیری رسید.

وزارت الشباب و الریاضه

وزارت ورزش و جوانان عراق همانطور که از نامش پیداست به امور مربوط به سازمان های ورزشی و مدیریت امور جوانان می پردازد. احمد محمد المبرقع، وزیر کنونی وزرش عراق است.

وزارت الثقافه و السیاحه و الآثار

وزارت فرهنگ، گردشگری و میراث فرهنگی، وزارتخانه‌ای است که مجموع امور مربوط به رویدادهای فرهنگی و سیاست‌های گردشگری و حفظ و پاسداری از میراث فرهنگی و بازگرداندن آثار باستانی سرقت رفته و امور مشابه را مدیریت می کند. وزیر کنونی فرهنگ عراق، احمد فکاک البدرانی است.

وزارت التجاره

وزارت بازرگانی که در دوران سلطنت آل فیصل، وزارت اقتصاد نام داشت و مقر آن در خیابان الرشید بغداد بود. پس از سال 1963 به سمت ساختمان شرکت بیمه اتکایی ملی در میدان الخالانی منتقل شد و دو وزارتخانه اولی به نام وزارت بازرگانی خارجی و دومی به نام وزارت بازرگانی داخلی تبدیل شدند تنها شش ماه به طول انجامید، سپس دو وزارتخانه با هم ادغام شدند و تبدیل به یک وزارتخانه به نام وزارت بازرگانی شد. محمد شیاع السودانی، نخست وزیر کنونی، در سال 2016 میلادی، برای مدتی سرپرستی این وزارتخانه را بر عهده گرفته است. وزیر کنونی بازرگانی عراق؛ اثیر داود الغریری است.

وزارت الصحه

وزارت بهداشت عراق، وزارتخانه ای است که مسئول بخش بهداشت در جمهوری عراق است، از جمله ساخت و ساز بیمارستان ها، انتصاب پزشکان، و ارائه خدمات پزشکی به شهروندان. این وزارتخانه در سال 1920 تأسیس شد و از همان زمان یکی از تشکیلات شورای وزیران عراق است.

وزارت النقل

وزارت حمل و نقل عراق یکی از تشکل های شورای وزیران عراق است که وظیفه آن مدیریت حمل و نقل عمومی و خصوصی در عراق است. این وزارتخانه از سال 1921 م تشکیل شد و وزیر کنونی آن ناصر حسین بندر است.

وزارت التخطیط

وزارت برنامه ریزی عراق یکی از وزارتخانه های شورای وزیران عراق است که در پل جمهوریه در کراده مریم به سمت کرخ در بغداد واقع شده است. این وزارتخانه مسئولیتی مشابه با سازمان برنامه و بودجه در نظام جمهوری اسلامی در ایران دارد.

محمد علی تمیم، وزیر تخطیط عراق در دولت سودانی است.

وزارت الزراعه

وزارت کشاورزی عراق یکی از تشکل های شورای وزیران عراق است که وظیفه آن مدیریت امور مربوط به کشاورزی دولتی و خصوصی در عراق است. این وزارتخانه که از سال 1921 م تأسیس شده همکنون تحت مدیریت عباس جبر العلیاوی است.

وزارت الصناعه و المعادن

وزارت صنعت و معدن، یک نهاد دولتی عراق است که بر اساس قانون مرجع اجرایی جمهوری عراق به شماره 74 در سال 1959 تأسیس شد و جایگزین وزارت ساختمان و شورای ساخت و ساز شد. این وزارتخانه کلیه کارهایی را که در جهت صنعتی سازی کشور باشد انجام می دهد و بر امور صنعتی دولتی و خصوصی نظارت دارد.

در دوران بعث و در سال 1367 خورشیدی (اواخر جنگ ایران و عراق)، سازمان صنایع نظامی به موجب مصوبه شماره 643 شورای فرماندهی انقلاب بعث به وزارت صنعت متصل و نام وزارتخانه مبدّل به: «وزارت صنعت و ساخت‌وساز نظامی» شد؛ اما پس از مدتی، تصمیم مذکور لغو و وزارتخانه به وزارتخانه تغییر صنعت و معدن نام یافت. وزیر فعلی خالد بتال نجم است.

خاتمه

آنچه در طی 3 مقاله معرفی گردید، 22 وزارتخانه دولت عراق است که به طور اجمالی تمامی سازمان‌های دولتی عراق را تحت پوشش خود قرار می‌دهد. لازم به بیان است که برخی از وزارتخانه‌های عراق همانند: وزارت البیئه (محیط زیست)، وزارت زن، وزارت اوقاف، وزارت حقوق بشر و وزارت امور رسانه، در طول ادوار مختلف منحل و مسئولیت آن به وزارتخانه‌های همسو محول شده و یا در قالب یک سازمان یا نهاد ادامه فعالیت دارد.