معرفی کتاب: الحوزه العلمیه فی النجف الاشرف

نام کتاب:

الحوزه العلمیه فی النجف الاشرف.

نویسنده:

سید محمد غروی.

وی یکی از علمای حوزوی و اساتید مهم دروس حوزه در نجف و از کنشگران سیاسی-مذهبی شیعه به‌شمار آمده و از شاگردان مراجع عالی‌قدر از جمله آیت الله سید ابوالقاسم خویی در عراق و امام موسی صدر در لبنان می‌باشد. وی جزو آشناترین افراد نسبت به خاندان صدر در عراق و ایران بوده و در راستای حمایت جنبش‌های شیعی در لبنان و عراق نیز فعالیت‌های مدیدی داشته است. طرفداران جریان صدر در عراق، بنا بر نظرِ سوئی که سید محمد غروی نسبت به سید محمد صدر داشته است، او را فاقد اعتبار علمی و شرعی می‌دانند. نوشته‌های مختلفی از سید محمد غروی به‌جای مانده است که از جمله مهم‌ترین آنان: «مع علما النجف» و «الحوزه العلمیه فی النجف الاشرف» می‌باشد.

مشخصات کتاب

این کتاب برای اولین بار در سال 1994 میلادی توسط انتشارات دارالاضواء در بیروت لبنان، به چاپ رسیده و مشتمل بر 265 صفحه می‌باشد.

درباره کتاب

این کتاب طی پژوهشی تفصیلی به تاریخچه و شرایط کلی حوزه علمیه نجف در کشور عراق، می‌پردازد.

نویسنده در این کتاب با استفاده از قلمی عالمانه و اطلاعی وسیع از نوشته‌های تاریخی، پیرامونِ اصالتِ مقبره‌ی امام‌علی (امام اول شیعیان) پرداخته و مجموعه دلایل تاریخی مبنی بر اینکه، آن مزار منتسب به امام‌علی در نجف، قطعاً و واقعاً مدفن اوست، در طی چند صفحه، گواهی‌های تاریخی قابل توجهی عرضه می‌کند.

وی سپس به مسئله تأسیس حوزه علمیه نجف پرداخته و نظریات مختلف در این باره را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. و پس از اثبات نظریه تاریخی مد نظر خود، به بررسی ادوارِ حوزه علمیه و تاریخچه آن در گذر قرون می‌پردازد و در نهایت به قرن معاصر، می‌رسد.

نکته قابل توجه در این بخش، بررسی مسئله اخباری گری و اصولی گری و تأثیر آن بر حوزه نجف و نیز معرفی مهم‌ترین اساتید این حوزه در قرون معاصر و حواشی علمای بزرگ نجف و نیز بررسی شیوه تدریسی و کتب مورد تدریس در دهه‌های گذشته‌است.

نویسنده در کنار بحث تاریخی، از آداب و رسوم و نمادهای حوزوی حوزه نجف نیز به‌خوبی سخن می‌گوید؛ سخن پیرامون عمامه آخوندی، لباس آخوندی، کتب درسی طلّاب، تفاوت میان الفاظی همانند علامه و آیت‌الله و آیت‌الله العظمی و مرجع تقلید و دیگر اصطلاحات انتصابی، امتحانات و گواهی‌های تحصیلی اعم از اجازه روایت و اجازه اجتهاد و دیگر گواهی‌ها در این کتاب یافت می‌شود.

همچنین این کتاب از منظر اقتصادی و فرهنگی نیز درباره حوزه علمیه نجف می‌نویسد. بحث نفقات طلاب حوزه و همچنین بحث امکانات تحصیلی و فراتحصیلی طلاب و نیز بحث زی طلبگی و فرهنگ معاشرات طلاب با یکدیگر جزوی از نوشته‌های این کتاب است. نکته جالب اینکه نویسنده در این کتاب رویکردی «نفی و اثبات» گونه دارد و به‌هنگام طرح مسئله‌ای درباره حوزویان، فوراً ادله شرعی و روایات پی در پی پیرامون آن را نیز ذکر می‌کند. به‌عنوان مثال در بخش نفقات حوزوه، روایات شرعی که اثبات می‌کند حوزوی‌ها حق استفاده از خمس دارند را ذکر می‌کند و یا در بخش استفاده از عمّامه توسط طلاب، روایاتی را در تحسین پوشیدن عمامه ذکر می‌کند. لذا نویسنده در این کتاب، دچار قطب زدگی شده و به همین سبب انتقاد خاصی به روند حوزه علمیه در قرن معاصر، وارد نمی‌کند.

بُرشی از کتاب

تیتر: عمّامه در حوزه!

متن: تحصیل در حوزه علمیه نجف، مشروط به لباس رسمی معین و مشخصی نیست. و طلّاب می‌توانند با لباس‌های شهروندی معمولی و بدون پوشیدن عبا و رداء نیز در جلسات تدریس حوزوی حاضر شوند؛ ولو آن جلسه، مربوط به مقدمات یا سطوح یا حتی درس خارج باشد.

اما در حوزه نجف اینچنین مرسوم است که طلبه وقتی در حوزه آغاز به تحصیل کرد، مدتی همان لباس‌های پیشین را داشته‌باشد و پس از اینکه توانست قسمتی از دروس حوزوی را یاد گرفته و حداقل دروس تمهیدی و مقدماتی را طی کند، پس از آن معمّم شود؛ اما گروهی دیگر بر آن‌اند که پس از اتمام مقدمات و شروع سطوح باید عمامه‌گزاری شود. به همین سبب کمتر طلبه‌ای در جلسات تدریس سطوح، بدون عمامه است و در جلسات خارج نیز تقریباً تمام طلاب، معمم هستند.

دستار (عمامه)، یکی از نمادهای اسلامی و ادبی از آدابِ پوشش دینی به‌شمار می‌رود.

شیعیان در جهان بر این رسم عمومی هستند که سادات و منتسبین به خاندان وحی با عمامه مشکی رنگ شناخته می‌شوند و آن دسته از طلّابی که نسب به اهل بیت نمی‌برند، با عمامه‌های سفید رنگ شناخته می‌شوند. اما در زمینه تحصیلاتی و مقام علمی، هیچ تفاوت میان این و آن نیست.