قرارگیری گروه‌های مقاومت عراق در فهرست تروریسم آمریکا! چرایی‌ها و بازتاب‌ها
مهند ال کزار – پژوهشگر عراقی
ایالات متحده در تاریخ ۲۶ شهریور ۱۴۰۴ (۱۷ سپتامبر ۲۰۲۵) اعلام کرد که چهار گروه عراقی را در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی (FTO) قرار داده است: جنبش النجباء، گردان‌های امام علی، گردان‌های سیدالشهدا و جنبش انصارالله الاوفیاء.
این اقدام، تشدید قابل توجهی محسوب می‌شود، زیرا پیشتر برخی از این گروه‌ها تحت طبقه‌بندی تحریم‌های مالی (SDGT) قرار داشتند، اما طبقه‌بندی آنها به عنوان “سازمان‌های تروریستی” دامنه اقدامات قانونی و اقتصادی علیه آنها را گسترش می‌دهد و ابزارهای بیشتری را برای اقدام علیه آنها در اختیار واشنگتن قرار می‌دهد.
علل و مشکلات
واشنگتن در این اقدام به اتهام ارتباط این گروه‌ها با ایران و دست داشتن آنها در حملاتی که منافع آمریکا و نیروهای ائتلاف در عراق و سوریه را هدف قرار می‌دهند، استناد می‌کند. دولت آمریکا همچنین معتقد است که این گروه‌ها مانع تلاش‌ها برای تحکیم حاکمیت دولت عراق می‌شوند و خارج از چارچوب‌های رسمی عمل می‌کنند.
پیامدهای حقوقی و اقتصادی
۱. مسدود کردن دارایی‌های مالی این گروه‌ها در هر کجا که یافت شوند.
۲. ممنوعیت هرگونه تعامل تجاری یا مالی با آنها از سوی شرکت‌ها یا افراد.
۳. تلقی هرگونه حمایت مادی یا لجستیکی از آنها به عنوان جرم طبق قوانین آمریکا.
بازتاب‌های سیاسی
در داخل عراق: این موضوع فشار را بر دولت عراق در مورد نحوه رسیدگی به این موضوع افزایش می‌دهد و ممکن است جدال داخلی بین نیروهای سیاسی را باز کند، به ویژه اینکه بیشتر این نیروها دارای امتدادهای پارلمانی و مردمی هستند و به شدت در انتخابات پارلمانی آینده مشارکت دارند.
در سطح منطقه‌ای: تنش با ایران را عمیق‌تر می‌کند، کشوری که این گروه‌ها را بخشی از محور مقاومت می‌داند و این اقدام را هدف قرار دادن مستقیم شبکه نفوذ خود در منطقه تلقی می‌کند.
در سطح بین‌المللی: بر تعهد واشنگتن به سیاست مهار نفوذ محور مقاومت در منطقه تأکید می‌کند و زمینه را برای اقدامات اضافی فراهم می‌کند که ممکن است شامل تحریم‌های گسترده‌تر یا حتی حملات محدود علیه افراد و مواضع وابسته به این گروه‌ها باشد.
اسرائیل: بهره‌گیرنده‌ی اصلی و پنهان
نمی‌توان نقش اسرائیل را در این تصمیم نادیده گرفت، زیرا بسیاری از این گروه‌های عراقی با حزب‌الله لبنان و حماس، که دو دشمن اصلی اسرائیل هستند، خطوط پشتیبانی لجستیکی و سیاسی دارند. قرار دادن این گروه‌ها در فهرست سازمان‌های تروریستی، توجیه هرگونه عملیات نظامی یا اطلاعاتی اسرائیل علیه مواضع نظامی و سیاسی این گروه‌ها در داخل عراق را آسان‌تر می‌کند.
همچنین، این طبقه‌بندی به تل‌آویو پوشش سیاسی گسترده‌تری در مجامع بین‌المللی می‌دهد، زیرا می‌تواند روایت خود را در مورد «وحدت جبهه‌ها» که مورد حمایت ایران است، به بازار عرضه کند و سیاست‌های امنیتی خود را به عنوان بخشی از مبارزه جهانی علیه تروریسم توجیه کند. بدین ترتیب، اسرائیل خود را از جمله بزرگترین ذینفعان این اقدام آمریکا، چه در سطح امنیت مستقیم و چه در سطح مشروعیت بین‌المللی، می‌یابد.
به نظر می‌رسد اقدام اخیر در درج نام‌ها، جدا از مسیری گسترده‌تر نباشد که واشنگتن از ماه‌ها پیش بر روی آن کار می‌کند: جدا کردن گروه‌هایی که نزدیک به ایران می‌داند، از نهادهای دولتی عراق و جلوگیری از بهره‌مندی آنها از منابع مالی یا پوشش سیاسی بین‌المللی.
با این حال، این اقدامات ممکن است خطرات معکوسی داشته باشد، زیرا ممکن است این گروه‌ها را به سمت تندروی بیشتر و نزدیکی با تهران و مقابله با تکبر آمریکایی-اسرائیلی در منطقه سوق دهد.
راه حل مطلوب همچنان منوط به توانایی عراق در اتخاذ یک پروژه حاکمیتی داخلی است که رابطه بین دولت و این گروه‌ها را بازسازی کند و مانع از سوء استفاده قدرت‌های خارجی از وضعیت تفرقه شود.
مرکز دراسات الشهيد الخامس
