چالش‌های عراق برای تامین سامانه‌های دفاع هوایی
محمدرضا بلوردی
حمله هوایی رژیم صهیونیستی در تاریخ 26 اکتبر 2024 (5 آبان 1403) به ایران که با هدف پاسخ به عملیات وعده صادق 2 انجام شد، با توجه بُعد فاصله بین این رژیم و ایران این سوال را به وجود آورد که جنگنده‌های رژیم صهیونیستی برای نزدیک شدن به ایران و سپس شلیک موشک‌های خود از چه مسیری استفاده کرده‌اند؟ سوالی که خیلی زود از سوی کارشناسان پاسخ آن اعلام و تأکید شد که رژیم صهیونیستی با استفاده از فضای امنی که ایالات متحده آمریکا در حریم هوایی عراق برای آن فراهم کرده بود، توانست تا حدود 100 کیلومتری مرزهای ایران نزدیک شده و سپس اقدام به شلیک موشک‌های خود به مواضع از پیش تعیین شده بکند.
فارغ از نقشی که ایالات متحده آمریکا در عراق بازی می‌کند و کنترلی که بر حریم هوایی این کشور دارد، این سوال مطرح می‌شود که چرا عراق فاقد توانمندی دفاع هوایی موثری است که به رژیم صهیونیستی این جرات و جسارت را می‌دهد تا بدون هیچ گونه نگرانی وارد حریم هوایی این کشور شود؟
واقعیت این است که مقامات عراقی در مقاطع مختلفی تلاش کرده‌اند تا برای برطرف کردن این نقطه ضعف اساسی در ساختار دفاعی کشور خود سامانه‌های دفاع هوایی را از کشورهای تولیدکننده و صادرکننده آن خریداری کنند. ضمن اینکه برای این منظور در سال جاری میلادی بودجه‌ای بالغ بر 2.4 میلیارد دلار برای خرید سلاح و سامانه‌های دفاعی اختصاص داده شده و توسط پارلمان هم تصویب شده است. این درحالی است که آنها برای خرید چنین تجهیزات و سامانه‌هایی نمی‌توانند با کشورهای رقیب ایالات متحده آمریکا و از آن جمله روسیه وارد معامله شوند. از همین رو مجبور بودند تا صرفا به کشورهای غربی فعال در این حوزه روی بیاورند.
فرانسه، ایتالیا و آلمان مهم‌ترین کشورهای غربی هستند که عراق امیدوار بود نیازهای دفاعی خود در زمینه دفاع هوایی را از آنها تامین کند؛ امیدواری که تا کنون نتیجه‌ای نداشته است و براساس اطلاعات موجود اعمال نفوذ رژیم صهیونیستی در مراکز تصمیم‌گیری تعدادی از کشورها مانع از این شده است که عراق بتواند قراردادهای تسلیحاتی خود برای خرید سامانه‌های دفاع هوایی و سامانه‌های راداری پیشرفته را به سرانجام برساند. همچنانکه به خاطر اعمال نفوذ صهیونیست‌ها، برخی کشورهای غربی پیشنهاد فروش سامانه‌های قدیمی‌تری را داده‌اند که از سوی طرف عراقی رد شده است؛ چرا که چنین سامانه‌هایی در برابر سلاح‌های جدید، اساسا فاقد کارآمدی لازم است.
این نکته را هم باید در نظر داشت که اقدامات رژیم صهیونیستی علیه عراق تنها به سامانه‌های دفاعی محدود نبوده است؛ یکی از برنامه‌های عراق برای تقویت توان نظامی و دفاعی خود، خرید جنگنده‌های چندمنظوره رافال از فرانسه است. اما آنگونه که مجله آمریکایی فوربس اعلام کرده است، رژیم صهیونیستی در تلاش است تا اگر این جنگنده‌ها به عراق تحویل شود، از تجهیز آنها به موشک‌های هوا به هوای «میتئور» جلوگیری کند. درواقع جنگنده‌های رافال بدون این موشک‌ها تا حد زیادی قابلیت و کارآمدی خود را به عنوان یک جنگنده دارای برتری هوایی از دست خواهند داد. طبیعتا جلوگیری از رسیدن این گونه موشک‌ها به عراق خواسته آمریکایی‌ها نیز خواهد بود.
سنگ‌اندازی رژیم صهیونیستی در مسیر خرید تجهیزات دفاع هوایی از کشورهای غربی و نگرانی عراق از تحریم‌های ایالات متحده آمریکا در قالب قانون کاتسا در صورت اقدام به خرید سامانه‌های دفاعی روسی اس – 300 و اس – 400، باعث شده است تا مقامات عراقی به سمت یک گزینه میانه بروند و آن خرید سامانه M-SAM II از کشور کره جنوبی است که به آن «پاتریوت کره‌ای» نیز گفته می‌شود و پیشتر هم در منطقه خاورمیانه کشورهای امارات متحده عربی و عربستان سعودی اقدام به خرید آن کرده‌اند.
ناگفته نماند که خرید سامانه‌های دفاعی از جمهوری اسلامی ایران و از جمله سامانه پیشرفته باور – 373 که با سامانه‌های روسی قابل رقابت است، از دیگر گزینه‌های موجود برای عراق است. اما تردیدی نیست که چنین اقدامی با مخالفت ایالات متحده مواجه خواهد شد.
پایان سخن اینکه ایالات متحده امریکا از سال 2003 مسئولیت عدم توسعه ارتش عراق را به عهده گرفته است تا از ناحیه این کشور هیچ تهدیدی علیه رژیم صهیونیستی وجود نداشته باشد. همچنانکه کشورهایی مثل کویت و عربستان سعودی هم مخالف تجهیز ارتش عراق هستند و مجموعه این عوامل باعث شده است تا مقامات عراقی در تامین نیازهای دفاعی و محافظت از حریم هوایی کشور خود با چالش‌های عدیده‌ای مواجه باشند.
