آلودگی در عراق از تروریسم خطرناک‌تر است!
به قلم: عبد الزهرة الکعبي
نمی‌توان دو نفر را پیدا کرد که خطر تروریسم را در جوامعی که در آن فعال است، به ویژه در کشور ما، نادیده بگیرند. طی سال‌ها، عراقی‌ها هزینه‌های گزافی از نظر جان و مال پرداخت کرده‌اند، اما تأثیر آن به لحاظ مکانی و زمانی محدود است.
اما خطر آلودگی بسیار دردناک‌تر و کشنده‌تر از آن است و تمامی گروه‌های سنی، چه مردان و چه زنان، را تحت تأثیر قرار می‌دهد و هزینه آن در حال حاضر در جهان بالاترین است. اکنون جهان در حال حرکت به سمت کاهش آثار آن است.
در روزهای گذشته، این موضوع در نظر عمومی محلی به دلیل وجود دود غلیظ محسوس ناشی از تغییرات جوی و اختلال در دما در نتیجه تغییر فصل، مطرح شد. اما این آلودگی در بغداد مربوط به سال‌های گذشته است و در افق هنگام غروب در تابستان و همچنین ساعات صبحگاه به وضوح مشاهده می‌شود و گاهی باعث کاهش دید می‌گردد. به عنوان فردی که به این موضوع علاقه‌مند هستم و نشانه‌های کیفیت هوا در شهر بغداد را در سایت‌های جهانی دنبال می‌کنم، تصوراتی درباره میزان این آلودگی دارم (چند نمونه از این نشانه‌ها را نگه‌داشته‌ام).
اما متأسفانه کمیته‌ای که از سوی ریاست‌جمهوری تشکیل شده، به اصل مشکل نپرداخته و به جملات کلی اکتفا کرده و این پدیده را به منابع ثانویه مانند سوزاندن زباله‌ها و کارخانه‌های آجر نسبت داده است، هرچند که این منابع دور از حیطه بغداد هستند، یا سوزاندن کابل‌ها، با وجود اینکه آن‌ها نیز تأثیر زیادی در تشدید این پدیده دارند. همچنین، هیچ برنامه ملی جامعی برای مقابله با خطرناک‌ترین موضوعی که جامعه عراقی فعلاً با آن روبرو است، ارائه نشده است.
این کمیته یا نهادهای مرتبط با حفاظت از محیط زیست به دلایل اصلی که آژانس‌های جهانی حفاظت از محیط زیست به آن‌ها اشاره می‌کنند، نپرداخته‌اند. این دلایل به انتشار مربوط به بخش حمل و نقل مرتبط می‌شود که در مقام اول قرار دارد و طبق این آژانس‌ها، حدود 30 تا 35 درصد از حجم انتشارهای مضر محیط زیست و بیش از 75 درصد گاز دی‌اکسید کربن در آن نقش دارد. بعد از بخش حمل و نقل، بخش تولید انرژی برق با 31 درصد و سپس بخش صنعتی با 16 درصد قرار دارند و سایر منابع انتشار نسبت‌های پایینی دارند (منبع: آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (USEPA). با وجود محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای که این کشورها در استفاده از وسایل نقلیه و الزامات اضافی برای کاهش انتشارها و استفاده از سوخت‌های کارآمد اعمال می‌کنند، همچنین وجود سیستم‌های حمل و نقل عمومی که با برق یا اتوبوس‌های هیبریدی کار می‌کنند برای کاهش سفرهای شخصی، به عنوان مثال، سیستم‌های حمل و نقل عمومی در شهر نیویورک معادل استفاده از 700 هزار خودروی شخصی در روز را کاهش می‌دهند که به معنای جلوگیری از انتشار نزدیک به 400 میلیون پوند در روز (معادل 181436.8 تن) از دوده و مونوکسید کربن و دیگر هیدروکربن‌ها به جو است.
حال اگر با شهری مانند بغداد که روزانه بیش از 5 خودروی مختلف در آن در حال حرکت است مواجه شویم و زیرساخت‌هایی داشته باشیم که تنها 15 درصد از این تعداد را پوشش می‌دهد و هیچ نوع از سیستم حمل و نقل عمومی سریع وجود نداشته باشد، علاوه بر این، عدم نظارت بر واردات خودروها از نظر کیفیت و کارآمدی در عملکرد، همه این موارد به تشدید ترافیک و افزایش تدریجی آن منجر شده و به معنای وقوع تسریع و کندی متوالی در حرکت خودروها است. بر اساس تحقیقات اخیر و برنامه شبیه‌سازی انتشار خودروهای موتوری (MOVES) که توسط آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا منتشر شده، میزان انتشار خودرو در هنگام تسریع می‌تواند تا 100 برابر بیشتر از آنچه که در حالت سکون (استراحت) یا کندی منتشر می‌شود، باشد. از این رو، ارزیابی انتشارها هنگام تسریع خودروها برای سنجش کیفیت هوا در تقاطع‌ها یا هنگام حرکت آرام بسیار حائز اهمیت است و به همین دلیل در آمریکا جریمه مالی 500 دلاری برای خودرویی که در حالت روشن در حال توقف است، اعمال می‌شود و در صورت تکرار، این جریمه مضاعف خواهد شد. همچنین، خودروهای شاسی‌بلند به عنوان قاعده‌ای در صف‌های خودروهای مسئولین در خیابان‌ها تبدیل شده‌اند که طبق گفته آزمایشگاه آرکون، بزرگترین آزمایشگاه انرژی در جهان، این نوع خودروها بیشترین میزان انتشار را دارند.
و دلیل دیگر و خطرناک‌تر وجود تعداد زیادی از ژنراتورهاست که در بین محله‌های مسکونی قرار دارند. کافی است بگوییم که یک ژنراتور کوچک قابل حمل، انتشارهایی به اندازه بیش از صد خودرو از نوع متوسط تولید می‌کند و یک ژنراتور به اندازه 2 مگاوات، 1.6 تن متریک از آلاینده‌ها را هر ساعت منتشر می‌کند، طبق داده‌های آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا.
ژنراتورها و وسایل نقلیه همچنین یک آلاینده دیگر، که بر سلامت انسان تأثیر بیشتری دارد، به نام ذرات ریز (PM) تولید می‌کنند که همراه با دود و از سایش تایرها در حین اصطکاک با جاده‌های آسفالت منتشر می‌شود، به‌ویژه در زمان کندی و شتاب در اوج ترافیک. این ذرات مسئول بروز خطرناک‌ترین ده بیماری از جمله سکته مغزی، بیماری‌های قلبی و تنفسی هستند. متأسفانه بغداد یکی از بدترین شهرهای جهانی از نظر آلایندگی به دو نوعی است که در سطرهای قبلی به آن‌ها اشاره شد. مشکل این است که این آلاینده‌ها به اتاق خواب‌ها و آشپزخانه‌های عراقی‌ها نفوذ می‌کنند به دلیل استفاده از کولرها در تابستان، بنابراین تعجبی ندارد که ببینیم سیاهی به پرده‌ها و لوازم خانگی داخل منازل رنگ می‌زند و هر عراقی می‌تواند این مورد را در خانه‌اش تأیید کند.
در حال حاضر، در وقتی که کشورهای جهان به کاهش انتشار گازها توجه می‌کنند و به کاشت درختان و حفظ فضاهای سبز برای جذب دی‌اکسید کربن در شاخه‌ها، برگ‌ها، چوب و ریشه‌ها و خاک می‌پردازند، پدیده ناپدید شدن فضاهای سبز و قطع بی‌رویه درختان در عراق، که به معنای منبع دیگری برای آلایندگی‌هاست، به وقوع پیوسته است. درختان قطع شده یا سوزانده شده، کربن ذخیره شده را به جو آزاد می‌کنند و بر خطرات می‌افزایند.
