دریاچه‌های عراق-بخش اول
اغلب اهالی خاورمیانه، کشور عراق را خشک و بدون سرزمین آبی و دریاچه می‌دانند؛ این در حالی است که دریاچه‌هایی تاریخی در این کشور خودنمایی می‌کند. یکی از کشورهای دارای دریاچه‌های آب شیرین و آب‌شور، کشور عراق است. عراق افزون بر دو شاخه آبی بزرگ دجله و فرات، دریاچه‌هایی دارد که میراث جغرافیایی و اقلیمی این کشور به‌شمار می‌رود.
در این مقاله به معرفی اجمالی دریاچه‌های عراق می‌پردازیم:
دریاچه آمرلی
آمرلی شهری در شهرستان توزخرماطو در استان صلاح‌الدین در شمال عراق و در نزدیکی مرز با استان دیاله است. دریاچه آمرلی، دریاچه‌ای طبیعی واقع در ناحیه سلیمان بیگ در منطقه آمرلی در شرق استان صلاح الدین می‌باشد.
این دریاچه یکی از زیباترین دریاچه‌های طبیعی واقع در عراق است و در فصل بهاران و تابستان، جزو بهترین مناطق گردشگری در عراق به‌شمار می‌رود. این دریاچه با آب پایه‌های سودمند سبب شکوفایی صنعت زراعت و باغداری شده و تاکستان‌های انگور و بوستان‌های خیار و نخلستان‌های سرکش در کنار آب و هوای نزدیک به شمال غرب ایران، سبب شده تا این منطقه همواره محل گردشگری و خوشگذرانی عراقی‌ها به‌شمار آید و در کنار آن صنعت ماهیگیری و شیلات و آبخیزداری و نیز کشت و زرع، به‌خوبی فعالیت می‌کند. این دریاچه در دوران اشغال عراق به‌دست داعش، مدت‌ها محل جولان و اختفای عناصر داعشی به‌شمار می‌رفت.
دریاچه بیکودیان
دریاچه بیکودیان، دریاچه‌ای کوچک واقع در دل کوهستان‌های استان سلیمانیه و نزدیک شهر اربیل در شمال عراق است. این دریاچه، جزو دریاچه‌های کوهپایه‌ای است و با کوه‌ها و تپه‌های سرسبزی مبدل به یکی از زیباترین مناطق کشور عراق شده‌است. این دریاچه در ارتفاع 3151 از سطح دریا قرار دارد و به همین سبب، مرتفع‌ترین بستر آبی موجود در عراق نام می‌گیرد.
این دریاچه در کناره سلسله کوه‌های سکران در نزدیکی شهرستان جومان واقع در 160 کیلومتری از شمال اربیل، پدید آمده است؛ این دریاچه جزو دریاچه‌هایی صعب‌العبور با جاده‌هایی بِکر و سرسخت و در فصول سرد، پوشیده از برف بوده و در برخی مناطق تنها مالرو و بلکه نفر رو هستند و بیش از 12 ساعت مسیرِ نفر روی صعب‌العبور دارد.
دریاچه حی الامانه
نام یکی از آبگیرهای بزرگی است که توسط یکی از شاخه‌های رود دجله در منطقه شهر صدر در شرقِ کلانشهر بغداد پدید آمده است و متشکل از دو قسمت است و در میانه آن شهرک حی الامانه ساخته شده که برگرفته از نام دریاچه حی الامانه می‌باشد.
دریاچه سد موصل
دریاچه موصل، نام یکی از دریاچه‌هایی است که به‌واسطه سد بزرگ موصل پدید آمده و تحت پوشش درختان و کوه‌های پوشیده از سرسبزی است و از اهمیت فراوان اقتصادی و گردشگری دارا می‌باشد.
سد موصل، سدی در نزدیکی شهر موصل و واقع در پنجاه کیلومتری آن در استان نینوی در شمال عراق است که در برابر رود بزرگ دجله بنا شده‌است. این سد بزرگ در سال 1986 میلادی بنا شده و 3.2 کیلومتر طول دارد و ارتفاع آن 131 متر است. سد موصل، بزرگ‌ترین صد کشور عراق و چهارمین سد بزرگ واقع در خاورمیانه است. لذا می‌توان دریاچه موصل را یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های سد واقع در عراق دانست.
حد نسبی دریاچه به 315 متر می‌رسد و میزان آب ورودی به این دریاچه بیش از سه‌میلیارد متر مکعب است اما میزان گنجایش آبی این دریاچه 6 میلیارد متر مکعب می‌باشد. میزان سطح آبی این دریاچه در قسمت کم عمق 70 متر و در قسمت پر آب 113 متر بوده و مساحت این دریاچه نزدیک دو و نیم کیلومتر می‌باشد.
این دریاچه آب شیرین یکی از بزرگ‌ترین منابع آبی عراق و به‌ویژه شمال این کشور است و در کناره آن 250 هزار متر مربع مرتع‌سازی و حاصل‌داری و کشت و زرع پدید آمده و نیز نیروگاه‌های برق بزرگ قادر اند تا 50 مگاوات تولید برق از این دریاچه و سد، ایجاد کنند. این دریاچه و سد در از بین بردن طغیان‌های رودخانه‌ای دجله نقش به سزایی دارند. این دریاچه در دوران اشغال شمال عراق به‌دست داعش، برای مدتی تحت سیطره این گروهک بود و خطر آن بود که داعش این سد را منفجر کرده و بحرانی بسیار بزرگ برای عراق رقم بزند.
دریاچه ساوه
دریاچه ساوه، نام دریاچه‌ای بسته و نمکی واقع در استان المثنی در عراق و نزدیکی رود فرات است. این دریاچه در 23 کیلومتری از غرب شهر سماوه قرار دارد. این دریاچه نه رود سرریز و نه رود حاصله دارد و تنها توسط حفره‌های زیرزمینی تأمین آب می‌شود و بنابر فصول مختلف، آبش کم و زیاد می‌گردد.
دریاچه ساوه جزو دریاچه‌هایی است که بیشترین حد از نمکی بودن را داراست و به‌اندازه یک و نیم برابر آب‌های خلیج‌فارس، نمک دارد. این دریاچه حدود 4 الی 5 متر ارتفاع آبی دارد و در کناره‌ها به‌رنگ سبز لجنی و مناطق عمیق‌تر، به‌رنگ آبی می‌باشد. عمق این دریاچه در فصول مختلف سال، متفاوت است و در تابستان کاهش چشمگیری دارد اما هرگز به‌طور کامل خشک نمی‌شود. این دریاچه به‌شکل یک گلابی کشیده است که طول آن 4.7 کیلومتر و عرض آن در بزرگ‌ترین قسمت، 1.7 کیلومتر طول دارد.
این منطقه جزو مناطق گرم و خشک به‌شمار می‌رود و میانگین دما در این منطقه بین 27 الی 44 درجه سانتیگراد است و میزان بارش باران در این منطقه حدود 110 میلی‌متر است. میزان تبخیر آبی این دریاچه در بیشترین فصل سالی 506 میلی‌متر و کمترین آن 89 میلی‌متر است. تنها ماهی که در این آب شور زنده می‌ماند و تولید مثل می‌کند، ماهی زیبا و رنگارنگ و کوچک و سخت جان و غیرقابل خوردنِ حرسون است که با نام علمی Aphanius dispar شناخته می‌شود. این دریاچه از لحاظِ زیست دریایی در فقر مطلق است و به‌غیر از این نوع از ماهی و نیز حلزون‌های پوماتیوپسیس، ساکنِ دیگری ندارد.
این دریاچه به‌علت شوری، هیچ بستر سبز و پوشش گیاهی و خاک حاصلخیزی ندارد و
اما هرقدری زیست دریایی این شورآبه فقیر است، به همان اندازه این دریاچه از زیست هواآبی بهره می‌برد. به‌گونه‌ای که نزدیک به سی نوع پرنده‌ی آبی و دریایی در این دریاچه به‌شکل سکونتی یا مهاجرتی، زیست می‌کنند که از جمله مهم‌ترین آنان: هدهد عراقی و مرغابی شانه بسرِ کوچک (کشیم کوچک) و قو و چنگر اوراسی می‌باشد.
همچنین این دریاچه بستری برای زندگی چندین جانوار وحشی و صحرایی است؛ از جمله آن شغال و کفتار و گورکن عسل خوار و نیز جانواران ابی و خزنده همانند مار و عقربهای متنوع و نیز مار آبی می‌باشد. این دریاچه جزو مناطق محیط‌زیستی عراق به‌شمار آمده و همواره در طول سال محل فرود پرنده‌های مهاجر و بین المللی یا بومی است. این دریاچه از جهات مختلفِ گردشگری و دینی و تاریخی و اقتصادی و اجتماعی و محیط‌زیستی، قابل توجه و اهمیت است. گفته‌می‌شود دیرینه این دریاچه بیش از ده هزار سال است.
دریاچه دوکان
دریاچه دوکان، بستری آبی واقع در استان سلیمانیه در شمال عراق است و در پشت سد دوکان نزدیک بَخش دوکان و شهر رانیه پدید آمده است. این دریاچه بزرگ‌ترین بستر آبی واقع در استان سلیمانیه به‌شمار می‌رود و آکنده از مناطق گردشگری و تفریحی است. طبیعت زیبا و چشمه سارهای فراوان و آبِ چشمگیر و پوشش‌های درختی و جنگلی زیبا و کوه‌های اطراف این دریاچه‌ی سدی از جمله کوه سلطان، سبب شده تا این منطقه جزو زیباترین مناطق تفریحی در شمال عراق به‌شمار آید. سد دوکان دارای نیروگاه برق می‌باشد. آبِ این دریاچه از رودخانه زاب کوچک که از سوی ایران جاری می‌شود، تأمین گردیده‌است.
