گسترش نگران‌کننده آمار مبتلایان به مواد مخدر در میان دانش آموزان عراقی
نویسنده : هادی افرازنده
قبل از سال 2003 میلادی مواد مخدر واژه‌ای ناآشنایی در جامعه عراق بود اما پس از جنگ ایالات‌متحده علیه عراق در این سال اعتیاد به انواع مختلف مواد مخدر در عراق روزبه‌روز افزایش یافت تا جایی که این کشور در صدر کشورهای درگیر با مواد مخدر در خاورمیانه قرار گرفت.
اعتیاد به مواد مخدر به شکلی غیرقابل‌تصور در عراق گسترش پیدا کرده تا جایی که حتی کودکان عراقی را در معرض تهدید قرار داده است. رواج اعتیاد به مواد مخدر در میان دانش آموزان عراقی زنگ خطر را برای مسئولان و شهروندان این کشور به صدا درآورده به‌طوری‌که فرصتی برای شگفتی از این امر وجود ندارد و همگان باید برای حل این مشکل فوراً دست‌به‌کار شوند.
پرسش‌های بسیاری درباره چگونگی ورود مواد مخدر به مدارس عراق و دست‌های پشت پرده این جریان وجود دارد اما هیچ‌کس پاسخ درستی به این پرسش‌ها نمی‌دهد. آنچه مهم است، این است که مسئولان عراقی باید بدون فوت وقت جلوی این خطر در حال افزایش را بگیرند که با تهدید جان دانش آموزان عراقی در واقع عراق و آینده‌اش را در لبه پرتگاه قرار می‌دهد.
دلایل گسترش مواد مخدر در جامعه عراق
بر اساس آمارهای رسمی در سال 2022 در عراق، 14 هزار نفر از مصرف‌کنندگان و قاچاقچیان مواد مخدر بازداشت شدند که در میان آنان 500 زن و نوجوان قرار داشتند. طبق گزارش‌های به‌دست‌آمده مواد مخدر بیشتر در مناطق محروم و شهرهایی که با موج بیکاری درگیر هستند، گسترش‌یافته تا جایی که گفته می‌شود تقریباً 70 درصد جوانان مناطق محروم در دام مواد مخدر گرفتارشده‌اند.
از مهم‌ترین دلایل گسترش مواد مخدر در جامعه عراق می‌توان به نبود راهکارهای مناسب برای بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی، عدم آگاهی، نبود فنّاوری‌های مدرن برای کشف و ضبط مواد مخدر در مرزها، دست داشتن برخی طرف‌های سیاسی و گروه‌های مسلح در گسترش مواد مخدر و نبود مراکز توان‌بخشی در عراق اشاره کرد.
نشریه دانشکده علوم پایه دانشگاه بابل شماره 37 در مقاله ای در سال 2018 آورد که جامعه دوستان، اینترنت و خانواده از مهم‌ترین دلایل گرایش جوانان به مواد مخدر هستند. طبق آمارهای منتشرشده در این مقاله نقش جامعه دوستان در گرایش فرد به مواد مخدر 75.38 درصد، اینترنت 60 درصد و خانواده فرد 58.46 درصد اعلام شده است.
کدام استان‌های عراق بیشتر درگیر مواد مخدر هستند؟
بلال صبحی مسئول رسانه‌ای اداره کل مبارزه با مواد مخدر در وزارت کشور عراق در گفت‌وگو با خبرگزاری رسمی عراق (واع) گفت: مناطق مرزی این کشور بیش از سایر مناطق شاهد گسترش و تجارت مواد مخدر هستند. وی افزود که استان‌های میسان، بصره و الانبار بیش از استان‌های دیگر با بحران مواد مخدر دست به گریبان‌اند و بابل نیز مانند حلقه ارتباطی است که مواد مخدر را از جنوب به مناطق میانی و شمالی عراق منتقل می‌کند.
صبحی اظهار کرد که منطقه الرصافه در بغداد از لحاظ آماری در صدر مناطقی قرار گرفته که تجارت و مصرف مواد مخدر در آن به اوج خود رسیده؛ باندهای مواد مخدر در تمامی استان‌های عراق فعالیت می‌کنند اما استان المثنی در زمره استان‌هایی است که بیشتر با این بحران درگیر هستند.
وی تصریح کرد که 90 درصد از مواد مخدر از طریق گذرگاه‌های غیررسمی و تالاب‌ها در شرق و مناطق بیابانی در غرب یعنی منطقه القائم در استان الانبار وارد کشور می‌شود.
فاجعه گسترش مواد مخدر در مدارس عراق
اعتیاد به مواد مخدر در میان گروه‌های مختلف سنی در جامعه عراق و با دلایلی مانند بیکاری و فساد در حال افزایش است اما آنچه نگرانی بیشتری را به دنبال داشته ورود مواد مخدر به‌ویژه “حشیش” به مدارس عراق و تجمعات دانش‌آموزی است، مسئله‌ای که نهادها و ادارات رسمی عراق به آن اذعان داشته‌اند.
بنا بر گزارش‌ها، برخی از مدارس عراق به محل خریدوفروش مواد مخدر تبدیل شده است. به گفته برخی کارشناسان باز شدن پای مواد مخدر به مدارس عراق پیش از آن‌که اهداف مالی و اقتصادی داشته باشد، با هدف ایجاد نسلی گمراه، معتاد و بیگانه با واقعیت سازمان‌دهی شده است. گروهی دیگر نیز معتقدند که برخی از مسئولان، طرف‌های سیاسی و گروه‌های مسلح در پشت پرده این قضیه قرار دارند.
بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده حتی دانش آموزان زیر 18 سال نیز به جامعه مصرف‌کنندگان مواد مخدر پیوسته‌اند، چیزی که یک فاجعه واقعی برای جامعه عراق به شمار می‌رود. گسترش مواد مخدر در مدارس عراق به‌ویژه در استان‌های بصره، ذی قار، بغداد و الانبار به‌طور روزانه در حال افزایش است. این بدان معنا است که عراق پس از نبردی که با داعش داشت، اینبار باید برای رویارویی با مواد مخدر دست‌به‌کار شود.
آمارها حاکی از آن است که در برخی مدارس عراق، دانش‌آموزانی به دام مواد مخدر افتاده‌اند که سن آن‌ها حتی به 10 سال هم نمی‌رسد. بر این اساس، این دانش آموزان در بیشتر مواقع به‌صورت ناخواسته از طریق مصرف شیرینی، شکلات، اغذیه یا آبمیوه‌های آلوده به مواد مخدر درگیر این مسئله می‌شوند.
راه‌ها و چالش‌های عراق برای مبارزه با مواد مخدر
به گفته کارشناسان، عراق در 2 دهه گذشته از گذرگاه مواد مخدر به بازاری برای تجارت آن تبدیل شده و این امر پارلمان و دولت عراق را بر آن داشته که با همکاری هم و احیای کمیته عالی مبارزه با مواد مخدر برای مقابله با این بحران دست‌به‌کار شوند. قرار است این کمیته مستقیماً با شخص نخست‌وزیر عراق در ارتباط باشد و همچنین اصلاحاتی روی قانون مبارزه با مواد مخدر صورت بگیرد، از جمله اینکه از مجازات افراد مصرف‌کننده کاسته و بر مجازات توزیع‌کنندگان افزوده شود.
از سوی دیگر دستگاه‌های امنیتی عراق اقداماتی مبنی بر شناسایی باندهای توزیع مواد مخدر در میان دانش آموزان را در دستور کار قرار داده‌اند و وزارت کشور عراق نیز با برگزاری کمپین‌های آگاه‌سازی در مدارس، مراکز و دانشگاه‌های مناطق مختلف این کشور برای هشیار کردن قشر جوان و نوجوان عراق نسبت به خطرهای مواد مخدر تلاش می‌کند.
بسیاری از تحلیلگران تأکید می‌کنند که عراق به‌عنوان یک اقدام فوری و قاطعانه باید کنترل بیشتری روی مرزهای خود اعمال کند، زیرا کشوری که در این امر ناتوان باشد، رفته‌رفته به ورطه نابودی نزدیک می‌شود. به‌علاوه نباید از این نکته غافل شد که عراق برای مقابله با آفت مواد مخدر باید به جنگ برخی جناح‌ها و طرف‌های سیاسی برود، امری که مسئله را بیش‌ازپیش پیچیده می‌کند، زیرا همان‌طور که اشاره شد به نظر می‌رسد برخی برای ضربه زدن به عراق، نسل آینده این کشور را هدف گرفته‌اند. با توجه به همه این‌ها به نظر می‌رسد که گسترش مواد مخدر در مدارس عراق طبق یک برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی انجام می‌شود، اما سؤال این است که چه کسی یا گروهی در پشت پرده چنین طرحی قرار دارد؟
شاید مسئله مهم عدم وجود نهادی قوی و با اراده در حوزه آگاهی بخشی در خصوص این موضوع است . به نظر می‌رسد موضوع مواد مخدر یک مسئله اجتماعی است و جامعه شناسان به همراه مسئولان می‌بایست این موضوع را در رأس امور اجتماعی قرار دهند چرا که درگیری دانش آموزان به مواد مخدر پیامدهای زیادی را در آینده برای حکومت و جامعه عراق خواهد داشت .
کانال مطالعات عراق
