شبکه‌های تلویزیونی کُردزبان عراق – بخش اول؛ ان آر تی – شعب کردستان – تلویزیون مِید

شبکه‌های تلویزیونی کُردزبان عراق – بخش اول؛ ان آر تی – شعب کردستان – تلویزیون مِید

فضای تلویزیونی و ماهواره‌ای عراق، سوریه و ترکیه، از حضور قوی و سنگین شبکه‌های کُردی بهره می‌برد. این مقاله درصدد معرفی شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای کُردزبان در عراق است و اطلاعاتی کلی درباره این شبکات را ارائه خواهد نمود.

تلفزیون شعب کردستان (کەناڵی گشتی هەرێمی کوردستان)

تلفزیون شعب کردستان (به کردی: تەلەڤیزیۆنی خەڵکی کوردستان)، نخستین شبکه تلویزیونی سخنگوی به زبان کردی است که برنامه‌های خود را از اقلیم کردستان عراق و پس از تأسیس این اقلیم پخش کرده است. این شبکه در سال ۱۹۹۱ میلادی آغاز به کار کرد.

🏛 زمینه و مالکیت
این شبکه رسانه‌ای وابسته به اتحاد میهنی کردستان، یکی از احزاب عمده سیاسی کردستان عراق به رهبری مرحوم جلال طالبانی، رئیس‌جمهور پیشین عراق است.

📡 تاریخچه و گسترش
پخش این شبکه نخستین بار در تاریخ ۱۸ ژوئن ۱۹۹۱ از شهر زاخو آغاز شد. سپس در اوایل اکتبر همان سال، استودیوهای آن به مرکز شهر دهوک منتقل شد و پخش خود را با تجهیزات ابتدایی از آنجا ادامه داد.
با گذشت زمان، این شبکه به چند کانال محلی در شهرهای اصلی کردستان گسترش یافت:

تلفزیون شعب کردستان/کانال دهوک: نخستین کانال سخنگوی به زبان کردی در منطقه بهدینان.

تلفزیون شعب کردستان/کانال اربیل

تلفزیون شعب کردستان/کانال سلیمانیه

تلفزیون شعب کردستان/کانال کرکوک: این کانال پس از سال ۲۰۰۳ میلادی افتتاح شد.

📡 پخش ماهواره‌ای
پس از تلاش‌های پیگیر، پخش رسمی ماهواره‌ای این شبکه در تاریخ ۱ ژوئن ۲۰۰۸ آغاز شد. افتتاح این بخش را جلال طالبانی، رئیس‌جمهور وقت عراق، انجام داد. این شبکه ابتدا بر روی ماهواره هاتبرد و سپس بر روی نیلسات نیز قابل دریافت شد.

شبکه ان‌آرتی (NRT)

شبکه تلویزیونی ان‌آرتی (مخفف «نالیا رادیو و تلویزیون» یا Nalia Radio and Television) یک گروه رسانه‌ای کُردی است که از شهر سلیمانیه در اقلیم کردستان عراق برنامه‌پخش می‌کند. این شبکه متعلق به مؤسسه رسانه‌ای نالیا است که آن را نیز کارآفرین کُرد، شاسوار عبدالواحد، تأسیس کرده و مالکیت آن را بر عهده دارد.

🎯 اطلاعات کلیدی و پیشینه

این شبکه فعالیت خود را در سال ۲۰۱۰ آغاز کرد و نخستین پخش خود را در تاریخ ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ (۲۸ بهمن ۱۳۸۹) انجام داد. شعار شبکه «راست‌گویی، تعادل، شجاعت» است و برنامه‌های خود را به زبان‌های کُردی (گویش سورانی) و عربی تولید و پخش می‌کند. دفتر مرکزی و استودیوهای اصلی آن در سلیمانیه قرار دارد و از طریق ماهواره نیلسات در خاورمیانه قابل دریافت است.

📺 کانال‌های زیرمجموعه

شبکه ان‌آرتی در قالب چند کانال مجزا و تخصص‌یافته فعالیت می‌کند:

1. کانان اصلی ان‌آرتی اچ‌دی (NRT HD)

   • این کانال که در سال ۲۰۱۰ تأسیس شد، محتوای سیاسی-اجتماعی را به زبان کُردی پخش می‌کند و به عنوان هسته مرکزی شبکه عمل می‌نماید.

2. کانال ان‌آرتی ۲ (NRT2)

   • این کانال که در سال ۲۰۱۲ راه‌اندازی شد، عمومی و متنوع است و بیشتر بر جنبه‌های اجتماعی، درام (سریال و فیلم) و برنامه‌های هنری متمرکز است.

3. کانال ان‌آرتی عربی (NRT Arabic)

   • این کانال که در سال ۲۰۱۶ تأسیس شد، برنامه‌های سیاسی و اجتماعی خود را به زبان عربی تولید می‌کرد. لازم به ذکر است که این کانال در سال ۲۰۱۸ فعالیت خود را متوقف کرد.

✨ جایگاه و ویژگی‌ها

ان‌آرتی به‌عنوان یک شبکه رسانه‌ای خصوصی و مستقل در اقلیم کردستان عراق شناخته می‌شود. تمرکز آن بر تولید محتوای خبری و تحلیلی، همراه با برنامه‌های عمومی، باعث شده تا جایگاه قابل‌توجهی در میان مخاطبان کُردزبان و همچنین بین‌المللی پیدا کند.

تلفزیون مِد (MED TV)

تلفزیون مِد (MED TV) نخستین شبکه تلویزیونی ماهواره‌ای کُردی در جهان بود که در سال ۱۹۹۵ تأسیس شد. این شبکه با استودیوهایی در لندن (انگلستان) و دندرلیو (بلژیک)، برنامه‌های خود را به شش زبان شامل کُردی (سورانی و کرمانجی)، زازاکی، انگلیسی، عربی، آشوری و ترکی تولید و برای مخاطبان در اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا پخش می‌کرد.

📺 محتوا و مخاطبان

برنامه‌های این شبکه ترکیبی متنوع از اخبار، مستند، مناظره سیاسی، درام، موسیقی و برنامه کودک بود. در خاورمیانه، به‌عنوان منبعی اطلاعاتی خارج از کنترل دولت‌ها دیده می‌شد و در میان جامعه کُردهای پراکنده در اروپا نیز طرفداران زیادی داشت. با این حال، دولت ترکیه این شبکه را بخشی از حزب کارگران کردستان (PKK) می‌دانست و دریافت آن در ترکیه ممنوع بود؛ حتی افراد به‌جرم تماشای آن دستگیر می‌شدند.

🚫 مناقشات، فشارها و لغو مجوز

ترکیه به‌طور مکرر به ارائه‌دهندگان ماهواره برای توقف پخش شبکه مِد فشار می‌آورد. شبکه ابتدا با مجوز کمیته مستقل تلویزیون بریتانیا (ITC) و از طریق ماهواره‌های لهستانی پخش می‌شد، اما پس از تسلیم لهستان در برابر فشار ترکیه، به ماهواره‌های شرکت آمریکایی اینتل‌ست نقل مکان کرد. فشارها ادامه یافت و نهایتاً مجوز شبکه در تاریخ ۲۳ آوریل ۱۹۹۹ توسط مقامات بریتانیایی لغو شد. دلیل اعلام شده این بود که برخی از برنامه‌های شبکه «احتمالاً می‌تواند به جرائم تحریک کند یا به بینظمی بینجامد». این تصمیم بلافاصله پس از دستگیری عبدالله اوجلان، رهبر حزب کارگران کردستان و در پی درخواست رسمی ترکیه اتخاذ شد. از سوی برخی ناظران، این تصمیم متأثر از روابط تجاری مقامات بریتانیایی با ترکیه دانسته شد.

🔄 تأسیس شبکه‌های جانشین

پس از توقف پخش، تیم این شبکه فعالیت خود را ادامه داد. در ژوئیه ۱۹۹۹، شبکه مِدیا تی‌وی (MEDYA TV) از فرانسه کار خود را آغاز کرد. این شبکه نیز سرانجام در فوریه ۲۰۰۴ به اتهام ارتباط با حزب کارگران کردستان توسط مقامات فرانسوی تعطیل شد. پس از آن، اکثر تیم به تأسیس شبکه جدید رُژ تی‌وی (Roj TV) روی آوردند که فعالیت رسانه‌یی کُردی را پی گرفت.

مطالعات عراق