پدیده بازگشت آقای الحلبوسی به صحنه سیاسی: دلایل و اهداف
**حقوقدان انوار داود الخفاجی**
در صحنه سیاسی عراق، معمولاً شاهد ظهور چهرههای سیاسی برجسته و سپس ناپدید شدن آنها برای مدتی هستیم، قبل از اینکه دوباره به خط مقدم بازگردند. از میان این شخصیتها، آقای محمد الحلبوسی به عنوان یکی از بارزترین رهبران سیاسی سنی در سالهای اخیر شناخته شده است، که منصب رئیس مجلس نمایندگان عراق را بر عهده داشته و او را به یکی از بازیگران اصلی در صحنه سیاسی عراق تبدیل کرده است. با این حال، صحنه سیاسی در مراحل خاصی شاهد دوری او یا کاهش نفوذش بوده است، که این پدیده دوباره به صحنه بازگشت او را به سوالات زیادی درباره دلایل و اهداف پشت آن دامن میزند.
در دوران ریاست آقای الحلبوسی بر مجلس نمایندگان، وی با چالشها و انتقادهای زیادی از سوی طرفهای مختلف مواجه شد. از یک سو، انتقاداتی از داخل جامعه سنی به او وارد شد، به طوری که برخی بر این باور بودند که سیاستهای او نماینده آمال و اهداف همه طرفهای سنی نیست و به سمت منافع سیاسی خاصی متمایل شده است. از سوی دیگر، او با فشارهایی از سوی نیروهای سیاسی دیگر مواجه شده است که معتقد بودند نقش او در پارلمان به نفع برخی جبههها و به ضرر دیگران بوده است.
علاوه بر این، تعادلهای سیاسی در عراق که به خاطر درگیریهای طایفهای و منطقهای معمولاً پیچیده است، در دوری موقت او از صحنه نقش داشتهاند. احزاب بزرگ سیاسی همواره در تلاشاند تا ائتلافهای خود را به گونهای دوباره ساماندهی کنند که به نفع منافعشان باشد، و اغلب از اهرم دوری یا به حاشیه راندن به عنوان ابزاری برای دستیابی به این اهداف استفاده میکنند.
بازگشت آقای الحلبوسی به صحنه سیاسی بعد از یک دوره دوری، چندان غیرمنتظره نیست؛ بلکه در چارچوب دینامیکهای سیاست عراق قرار دارد که به تفاهمها و ائتلافهای موقت وابسته است. بازگشت آقای الحلبوسی ممکن است نتیجه تغییر موازنه قوا در داخل جامعه سنی یا نیاز احزاب بزرگ سیاسی به شخصیتی با تجربه و پایگاه اجتماعی وسیع باشد که نمایندگی جامعه سنی را در مرحله حساسی از تاریخ عراق، بهویژه بعد از سقوط نظام سوریه، بر عهده بگیرد.
آقای الحلبوسی از تجربه سیاسی و زیرکی برخوردار است که به او این امکان را داده تا شبکهای گسترده از روابط داخلی و خارجی بسازد، که او را به بازیگری غیرقابل چشمپوشی در هر فرآیند سیاسی عمده تبدیل میکند. بنابراین، بازگشت او ممکن است بخشی از ترتیبات جدیدی باشد که هدف آن تحقق توازن سیاسی در کشور است، بهویژه با توجه به چالشهای امنیتی و اقتصادی که عراق بعد از سقوط نظام بشار اسد با آن مواجه است.
بازگشت آقای الحلبوسی به صحنه سیاسی ممکن است اهداف مختلفی داشته باشد که با توجه به طرفهایی که پشت این بازگشت قرار دارند، متفاوت است:
- تحقق توازن در داخل جامعه سنی: ممکن است بازگشت او تلاشی برای کاهش اختلافات در داخل جامعه سنی و گردهم آوردن رهبران آن تحت یک چتر واحد باشد، بهویژه که این اختلافات موقعیت او را در مذاکرات با احزاب سیاسی دیگر تضعیف کرده است.
- تقویت ائتلافهای سیاسی: احزاب بزرگ سیاسی ممکن است آقای الحلبوسی را به عنوان شریک قابل اعتمادی برای دستیابی به توافقات سیاسی ببینند، چه در پارلمان و چه در خارج از آن، بهخصوص با توجه به نیاز به ثبات سیاسی برای مواجهه با بحرانها و اثرات بزرگ سقوط بشار اسد در سوریه.
- نمایندگی جامعه سنی در سطح بینالمللی: آقای الحلبوسی از روابط بینالمللی خوبی برخوردار است، بهویژه با کشورهای خلیج فارس و کشورهای غربی. بازگشت او ممکن است به منظور بهبود تصویر عراق در خارج و تضمین مشارکت جامعه سنی در تصمیمگیریهای سیاسی بزرگ باشد.
- آمادهسازی صحنه برای انتخابات آینده: بازگشت آقای الحلبوسی ممکن است با آمادهسازی برای انتخابات پارلمانی آینده مرتبط باشد، جایی که او میتواند نقش کلیدی در بسیج حمایت و تضمین نمایندگی قوی جامعه سنی ایفا کند.
در پایان، بازگشت آقای محمد الحلبوسی به صحنه سیاسی بعد از دوریاش، بازتابدهنده طبیعت پویا و رقابتی سیاست عراق است. این بازگشت نهتنها یک اتفاق تصادفی است، بلکه بخشی از ترتیبات سیاسی است که هدف آن تحقق توازن داخلی در کشور و مواجهه با چالشهای کنونی است. خواه این بازگشت ناشی از نیاز جامعه سنی به رهبری واحد باشد یا نتیجه ائتلافهای سیاسی جدید، آقای الحلبوسی همچنان بازیگر مهمی در صحنه سیاسی عراق در آینده نزدیک خواهد بود.