چکیده

در طی ماه‌های گذشته که محور مقاومت با چالش‌های جدی روبه‌رو بوده است، محمد الحلبوسی رئیس پیشین مجلس نمایندگان عراق، در حال انجام فعالیت‌های مستمر و پنهان است. اقداماتی که نشان‌می‌دهد او برای آنچه قرار است: «عراق جدید» باشد، در حال طرح‌ریزی است. این اقدامات می‌تواند در سپهر سیاسی راهبرد آمریکا در منطقه بازتعریف شود.

حلبوسی و جنجال‌های پیرامونش

محمد الحلبوسی، سیاست‌مدار جوان عراقی و از رهبران سیاسی طیف سُنی در عراق است. وی سابقه‌ی استان‌داری در استان الانبار و ریاست حزب التقدم و ریاست پارلمان رسمی عراق را در کارنامه دارد و وی این مناصب را مابین سن 32 الی 42 سالگی تجربه کرده است و از این‌رو جزو سیاستمداران جوان عراق به‌شمار می‌آید.

او در سال 2023 با یک بحران بزرگ سیاسی روبه‌رو شد که منتهی به عزل او از سمت ریاست پارلمان عراق گردید و نخستین رئیس مستعفی پارلمان عراق پس از سرنگونی حزب بعث، لقب گرفت. وی در طی جنجال‌های درون حزبی میان احزاب سُنی، لیث الدلیمی، دیگر نماینده خبرساز سُنی را وادار به نوشتن استعفانامه از سِمت نمایندگی کرده بود و پس از عدم پذیرش این اقدام از سوی الدلیمی، محمد الحلبوسی، خود اقدام به تهیه استعفانامه‌ای جعلی کرده و با استناد به آن الدلیمی را از مجلس نمایندگان عراق، عزل نموده‌بود. اقدامی که با شکایت دلیمی به دادگاه عراق و اعطای اسناد مربوط به جعلی‌کاری حلبوسی، منتهی به عزل وی از سِمت ریاست پارلمان عراق و ابطال حق نمایندگی‌اش گردید. پس از چند ماه، المشهدانی با رأی اکثریت نمایندگان، به ریاست پارلمان عراق، منصوب شد.

در کنار این رویداد، حلبوسی، رابطه‌اش با دیگر احزاب سُنی به‌سمت افزایش تنش پیش رفته است و تضاد منافع بیشتری آشکار شده‌است. اختلافات گذشته میان حزب التقدم به رهبری حلبوسی و حزب السیاده به رهبری خمیس الخنجر که همواره با میانجی‌گری ترکیه، به آرامش می‌گرایید در ماه‌های گذشته شدت پذیرفت و درنهایت منتهی به شکایت رسمی حلبوسی از خمیس الخنجر به‌اتهام: “تخریب شخصیت و توهین” گردید. وی از راکان الجبوری – رئیس التحالف العربی در کرکوک- و خالد المفرجی – رئیس حزب السیاده در کرکوک- نیز به سبب هم‌داستان شدن با خمیس الخنجر در تخریب وی، شکایت کرده است. این ماجراها، بخشی از جنجال‌ها و تنش‌های پیرامون حلبوسی است که سبب ایجاد تشتت عمیق در میان احزاب سُنی عربی شده‌است. حسین علی الکرعاوی، رئیس هیئت سازمانی جنبش‌های مردمی باور دارد که این اختلافات، افزون بر مطامع حزبی، ریشه در تأثیرات کشورهای منطقه دارد و احتمالاً منظور او ایران است. بر این بیفزاییم پرونده‌های تخلف مالی حلبوسی را که یک نمونه آن پرونده‌ی قاچاق نفت جنوب عراق به استان‌های شمالی این کشور است که این پرونده هنوز منتهی به صدور حکم علیه محمد الحلبوسی نگردیده است.

اقدامات مشکوک و قابل توجه حلبوسی در هفته‌های پیشین

آنچه محل درنگ است، اقدامات مهم حلبوسی و دیدارهای مبهم و مشکوک اوست. وی در 4 دسامبر 2024، سفری دو روزه به واشنگتن آمریکا داشت و با اعضای کنگره ایالات متحده آمریکا و چند تن از مسئولین کاخ سفید دیدار نمود؛ درحالی‌که وی این سفر را یک سفر شخصی و به قصد گردش در آمریکا تلقی کرده بود! دیدار وی مصادف با روزهای پایان حکومت بشار اسد و آغاز قدرت‌گیری یک حزب بنیادگرای سُنی در سوریه بود. لازم به ذکر است که تنها اندکی پیش از آن، حلبوسی به اردن و کویت نیز مسافرت کرده و دیدارهای سیاسی را تجربه کرده بود و پس از جمع‌بندی دیدارهای اردن و کویت به آمریکا سفر کرده است.

برخی از تحلیل‌گران همانند مهدی خزعل باور دارند که این دیدارها برای تصویب ابر پروژه‌ی ایجاد اقلیم سُنی در عراق است. این تحلیلگر باور دارد که الحلبوسی درصدد است تا مجموع استان‌های سُنی‌نشین در عراق را در یک اقلیم مشابه اقلیم کردستان، گرد آورد و خود ریاست این اقلیم را بر عهده گیرد. اگرچه هنوز هیچ اطلاعات مهمی از آن دیدارها منتشر نشده اما هم‌زمانی اتفاقات متوالی در منطقه با این دیدار، بی‌تردید حاکی از وجود “راهبرد سیاسی” در مضمون گفت‌وگوها می‌باشد. احتمالاً حلبوسی از ایالات متحده آمریکا تضمین‌هایی برای بازگشت به قدرت گرفته باشد تا در قبال آن، ابر پروژه‌ی حذف دست ایران از عراق را کلید بزند.

نخستین کسی که نسبت به اقدامات حلبوسی، هشدار داد، هوشیار زیباری، وزیر خارجه اسبق عراق بود. او طی مصاحبه‌ای اعلان کرد که: “حلبوسی کشور را در بحران، غرق خواهد کرد! ” وی در طی متنی کوتاه، نوشت:

“هم اکنون در عراق رویکرد سیاسی بر پایه همه‌جانبه‌گرایی و حمایت از دولت ملی‌مان به‌منظور حفظ تجربه‌مان تشکیل یافته‌است، اما برخی از سیاستمداران منفعت‌طلب و ماجراجو، به جای ارائه یک پروژه ملی و جامع برای اصلاح مسیر، تلاش‌های مداوم برای غرق کردن کشور در بحران دارند و در رأس آن‌ها محمد الحلبوسی، رئیس پیشین پارلمان قرار دارد”

این سخنان سبب شد تا حلبوسی از زیباری نیز به دادگاه عراق شکایت کند.

یک تحلیل‌گر سیاسی نیز ادعا دارد که محصول دیدارهای حلبوسی در آمریکا که با بازدید او از مناطق یهودی‌نشین این کشور هموراه بوده است، این است که:

“الحلبوسی به عرصه سیاسی پس از انتخابات آینده باز خواهد گشت و بدین‌سان عراق ممکن است شاهد تولد یک اقلیم جدید باشد که از استان‌های الانبار، نینوا و صلاح الدین تشکیل شده‌است! ”

نتیجه‌گیری

اگر این دیدگاه بدبینانه نسبت به اقدامات حلبوسی به واقعیت نزدیک باشد، پس بی‌درنگ بایستی بازگشت او به قدرت را در ذیل پروژه خاورمیانه جدید بازتعریف نمود. دیدار او با مقامات آمریکایی راه را برای بازگشت او به عرصه سیاست عراق، باز خواهد کرد. با توجه به اهمیت پروژه‌ی اسرائیل برای ایالات متحده آمریکا، حلبوسی ناگزیر است با کلان‌روایت اسرائیل از منطقه پس از طوفان الاقصی، همراهی کند و در این راستا از چتر حمایتی آمریکا بهره‌مند باشد. از دیگر سو، طرف مقابل او یعنی خمیس الخنجر نیز ناگزیر است به ترکیه و ایران نزدیک‌تر شود و آنچه به نظر می‌آید، این رویداد در نهایت منتهی به ضعف بیش از گذشته احزاب سُنی در عراق خواهد شد.