انتخابات شوراهاى استانى عراق در سال 2023 در شرايطى برگزار شد كه از ميان جريان هاى سياسى 2 غايب بز داشت كه يكى از آنان جريان صدر بود و ديگرى بخش بزرگى از جريان تشرين. اما يكى ديگر از غايبان اين انتخابات “جريان الفراتين” به رهبرى محمد شياع السودانى بود (منبع). البته خود نخست وزير عراق از طريق برگزارى انتخابات به نوعى مشاركت داشت اما طبيعتا اين مشاركت در سطح رقابت نبود. بر اساس بيانيه ى اين جريان در تاريخ 17 نوامبر سال جارى علت عدم مشاركت “تمركز اين جريان و رهبرى آن بر اصلاحات” بوده است. كما اين كه اين جريان اعلام كرده بود از هيچ طرف سياسى در اين انتخابات حمايت نخواهد كرد (منبع). اين در حالى است كه براى اولين بار یک نخست وزیر به شكلى شبه داوطلبانه در انتخابات شركت نمى كرد زيرا پيش از آن تمامى نخست وزيران عراق در انتخابات مشاركت داشتند و مصطفی الكاظمى هم قصد مشاركت داشت با “جريان المرحله” اما با فشار بسيار احزاب از از اين موضوع منصرف شد (منبع).
اين موضوع باعث شد در اين يادداشت به بررسى دلايل عدم مشاركت السودانى و جريان وابسته به وى در انتخابات بپردازيم و پس از آن برآوردى از آينده اين جريان به رهبرى نخست وزير فعلى عراق و جمع بندى پايانى داشته باشيم.
چرايى عدم مشاركت السودانى در انتخابات
براى پاسخ به اين موضوع در ابتدا بايد اندكى به عقب بازگرديم و بررسى كوتاهى درخصوص شرايطى كه محمد شياع السودانى طى آن به نخست وزيرى رسيد را داشته باشيم. السودانى با جريان الفراتين در انتخابات مجلس در سال 2021 شركت كرد و نتيجه اين مشاركت كسب فقط 1 كرسى توسط خود او بود. اما با عقب كشيدن نمايندگان وابسته به جريان صدر از مجلس، تعداد كرسى هاى جريان الفراتين به عدد 3 افزايش يافت. (منبع)
پس از آن السودانى كه در چارچوب هماهنگى شيعى عضو بود به عنوان نخست وزير انتخاب شد. به باور برخى كارشناسان هدف از انتخاب السودانى را مى توان در راستاى همان هدفى دانست كه بر اساس آن “عادل عبدالمهدى” و “مصطفى الكاظمى” انتخاب شدند و عبارت بود از انتخاب يک نخست وزیر با پايگاه سياسى نه چندان قوى براى كنترل آن توسط احزاب سلطه. اما السودانى با بقيه 2 تفاوت مهم داشت: اول اين كه شخصيتى نسبتا شناخته شده تر در مقايسه با دو نخست وزير پيشين بود و ديگر اين كه داراى حزب و تعداد اندكى نماينده در مجلس بود. با اين حال وضعيت وى با توجه به تعداد بسيار اندک نمايندگان جريانش در مجلس در سطحى نبود كه بتواند مانور سياسى در مقابل ائتلاف هاى بزرگى مانند فتح با 31 كرسى و دولت قانون 38 كرسى داشته باشد.
در چنين شرايطى السودانى مجبور شد در انتخابات مشاركت نداشته با وجود اين كه به گفته برخى رسانه ها وى قصد مشاركت در انتخابات شوراهاى استانى را داشت (منبع). اما تصميم وى براى عدم مشاركت در زمانى رخ داد كه شايد در آينده بتوان آن را به عنوان “یک گام رو به عقب براى دو گام رو به جلو” قلمداد كرد. همانطور كه مى دانيم بودجه عراق توسط دولت السودانى و مجلس فعلى در شرايطى تهيه شد كه اين بودجه با حجم بيش از 197 تريليون دينار و با كسرى 63 تريليون دينار و براى 3 سال يعنى تا سال 2025 مى باشد (منبع) و بايد توجه داشت در اين سال عراق شاهد انتخابات مجلس خواهد بود. در همين راستا هم شايان ذكر است در ابتدا چارچوب هماهنگى شيعى با اين بودجه مخالف بود (منبع) اما به نظر مى رسد مشروط به عدم مشاركت السودانى در انتخابات به تصويب آن رضايت داد.
در واقع علت عدم مشاركت جريان الفراتين را بايد در موضوع تصويب بودجه جست و جو كرد زيرا السودانى با توجه به كمبود تعداد نمايندگانش در مجلس و نوپا بودن حزبش و عدم قدرت سياسى و انتخاباتى بالا در مقايسه با ائتلاف نبنى يا ائتلاف دولت قانون يا ائتلاف هاى استانداران عملا شانسى در اين انتخابات نداشت اما با 1 گام عقب نشينى از اين موضوع به نظر مى رسد توانست منابع عظيم مالى را به مدت 3 سال به دست آورد و مى تواند براى پروژه سياسى خود از آن استفاده كند كما اين كه به باور برخى ناظران توافق فعلى مرتبط با انتخابات فعلى است و ارتباطى با انتخابات 2025 ندارد و بدين ترتيب السودانى خواهد توانست با قدرت بيشترى براى انتخابات 2025 مجلس مشاركت داشته باشد و 2 گام رو به جلو برداشته است.
بررسى راهبرد جريان الفراتين براى ما بعد انتخابات
به نظر مى رسد على رغم در اختيار داشتن بودجه اى گسترده و به مدت 3 سال براى دولت السودانى اما وى در استفاده از اين بودجه با چالش هايى در برابر احزاب سلطه مواجه خواهد بود زيرا به باور برخى كارشناسان احزاب هم در راستاى مسائل انتخاباتى به اين راحتى به السودانى اجازه استفاده از اين بودجه در راستاى پروژه سياسى را نخواهند داد كما اين كه در سطح استان ها هم با بازگشت شوراهاى استانى قدرت احزاب بيشتر هم شده است و ديگر نخست وزير نقشى در انتخاب استاندار نخواهد داشت و تمام اين امر به شوراهاى استانى محول خواهد شد كه اعضاى آن وابسته به احزاب هستند.
بر همين اساس احزاب تلاش خواهند كرد تا در اين 3 سال عملكرد السودانى و ميزان پايگاه اجتماعى وى را بررسى كنند كما اين كه السودانى و جريان الفراتين هم ضمن تلاش براى گسترش حزب خود از طريق مسائلى مانند جذب برخى از نمايندگان يا مسئولين به سوى خود يا عزل و نصب برخى از مسئولان به سود خود و يا گسترش دفاتر جريان در سطح استان هاى عراق در نهايت با برخى از ائتلاف هاى قديمى چارچوب هماهنگى وارد ائتلاف شوند. در اين زمينه به نظر مى رسد در زمان فعلى “عصائب اهل حق” به رهبرى “شيخ قيس الخزعلى” نزديک ترین گزینه باشد كه در نتيجه آن بايد السودانى را در جبهه ائتلاف “فتح” به رهبرى هادى العامرى دانست زيرا در مدت هاى گذشته السودانى اختلافاتى با دولت قانون داشت و در اين خصوص عصائب اهل حق در كنار السودانى بود (منبع). هرچند اين صرفا يک تصور اوليه است و تا 3 سال آينده بايد صبر كرد.
جمع بندى پايانى
به نظر مى رسد بهترين گزينه در اين خصوص توافقى ميان احزاب پر قدرت در چارچوب هماهنگى شيعى و السودانى براى نقشه راه درخصوص مشاركت جريان الفراتين و احزاب بزرگ شيعى مى باشد زيرا موفقيت اين دولت يا عدم آن فقط مرتبط به السودانى نيست بلكه با توجه به عدم مشاركت جريان صدر در آن در صورت عدم موفقيت اين دولت هزينه اين موضوع به پاى چارچوب هماهنگى شيعى هم نوشته خواهد شد.
