بررسی وضعیت رقابت میان احزاب اهل سنت بر سر ریاست پارلمان
پس از اینکه به حکم دادگاه فدرال در تاریخ 14 نوامبر سال گذشته محمد الحلبوسی به‌اتهام “تقلب” از مجلس نمایندگان عراق اخراج شد (منبع)، پارلمان عراق تا بدین جای کار 4 جلسه برای انتخاب رئیس مجلس برگزار کرده است اما تا بدین لحظه این جلسات منجر به انتخاب رئیس مجلس نشده است و این در حالی است که در آخرین جلسه‌ای که رأی گیری انجام شده بود، “شعلان کریم” و “سالم العیساوی” و “محمود المشهدانی” با یکدیگر به رقابت پرداختند و هیچ‌کدام از آنان نتوانست 165 رأی لازم از 329 رأی را به‌دست‌آورد (منبع).
در این گزارش ابتدا به چینش سیاسی احزاب در انتخابات اخیر رئیس مجلس خواهیم پرداخت و سپس به تلاش‌های صورت گرفته توسط احزاب اهل سنت برای جذب نمایندگان به‌سوی خود اشاره خواهیم کرد و در نهایت جمع بندی نهایی خواهیم داشت.
چینش سیاسی احزاب در انتخابات اخیر
در انتخابات اخیر ریاست مجلس شعلان کریم نامزد حزب تقدم به رهبری الحلبوسی 152 رأی و سالم العیساوی نامزد ائتلاف السیاده به رهبری خمیس الخنجر 97 و محمود المشهدانی نامزد ائتلاف عزم به رهبری مثنی السامرائی 48 رأی به‌دست آوردند (منبع) و هر 3 نامزد از بخشی از حمایت‌های شیعیان و اهل سنت و کردها بهره می‌بردند. برای نمونه شعلان کریم آرای احزاب شیعی مانند بدر و جریان حکمت را در اختیار داشت و به گفته ناظران استدلال احزاب شیعی برای حمایت از الحلبوسی این بود که “ریاست مجلس حق حزب تقدم به‌عنوان حزب اهل سنت برنده و اکثریت در انتخابات اخیر مجلس بوده است” اما سالم العیساوی توسط احزاب شیعی مانند عصائب اهل حق و جنبش حقوق و برخی نمایندگان مستقل شیعی و حزب دموکرات اقلیم حمایت می‌شد و استدلال شیعیان برای حمایت از وی اتهامات مربوط به همکاری با حزب بعث علیه شعلان کریم بود؛ موضوعی که پرونده آن همچنان در دادگاه فدرال باز می‌باشد (منبع). همچنین محمود المشهدانی هم مورد حمایت ائتلاف دولت قانون بود (منبع)
به نظر می‌رسد احزاب شیعی در افزایش جبهه‌بندی‌ها میان احزاب اهل سنت مشارکت داشته و از نامزد اهل سنتی علیه دیگری حمایت کرده‌اند اما در اینجا به نظر می‌آید نمی‌توان احزاب شیعی را چندان مورد انتقاد قرار داد زیرا پیش از آن خود الحلبوسی و الخنجر این سنت را در حمایت از ائتلاف “انقاذ وطن” و ائتلاف با جریان صدر علیه چارچوب هماهنگی بنا کرده‌بودند.
تلاش احزاب اهل سنت برای تغییر وضعیت موجود
در روزهای اخیر احزاب اهل سنت تلاش کرده‌اند ائتلافی را بدون حزب تقدم تشکیل دهند تا از این روش خود را اکثریت اهل سنت معرفی کرده و احزاب کرد و شیعی را برای حمایت از نامزد خود قانع کنند؛ به نظر می‌رسد نگرش حذف گرایانه الحلبوسی نسبت به شرکای سیاسی خود در میان اهل سنت و ناکامی وی تا بدین جای کار در قطعی کردن جذب احزاب شیعی به‌سوی حمایت از کاندیدای خود در این امر مؤثر باشد.
بر همین اساس ائتلاف‌های عزم، السیاده و الجماهیر (به رهبری احمد عبدالله الجبوری) جلساتی برای تشکیل ائتلافی میان خود داشته‌اند که طی آن سالم العیساوی نامزد واحد این ائتلاف باشد و محمود المشهدانی از گردونه رقابت‌ها کنار رود (منبع). در مقابل محمود المشهدانی به‌همراه 3 نماینده دیگر و یک شخصیت سیاسی ائتلافی به‌نام “الصداره” را تشکیل داده‌اند که متشکل از خود المشهدانی، خالد العبیدی، طلال الزوبعی و محمد نوری عبد ربه به‌همراه فارس الفارس می‌باشد (منبع)؛ به نظر می‌رسد تشکیل این ائتلاف در جهت بالا بردن هزینه و امتیازات کنار کشیدن المشهدانی از صحنه رقابت‌ها باشد.
اما احتمالاً تلاش برای اتحاد علیه الحلبوسی با چالش‌هایی هم همراه باشد زیرا وی به‌دنبال مطرح کردن نام جایگزینی برای شعلان کریم می‌باشد و این جایگزین بنابر گفته اخبار عبدالکریم عبطان است (منبع) اما از سویی دیگر این امکان هم وجود دارد در صورت موفق نشدن الحلبوسی در رساندن کاندیدای خود به ریاست مجلس ممکن است وی درخواست تغییر در سهم‌بندی وزارتخانه‌های اهل سنت را ارائه دهد و حتی ممکن است در غیر این صورت از ائتلاف اداره الدوله کناره گیری کند.
جمع بندی نهایی
منتظر نماندن احزاب شیعی برای اجماع میان اهل سنت و حمایت از نامزدی علیه نامزد دیگر با توجه به تجربه ائتلاف انقاذ وطن امری طبیعی و مثبت است اما این امر باید منجر به تلاشی برای تقویت جریان شیعی در مقابل جریان اهل سنت گردد و برای نمونه در این زمینه می‌توان به تلاش احزاب شیعی برای تغییر نظام‌نامه داخلی پارلمان از اداره آن توسط رئیس مجلس به اداره آن توسط هیئت رئیسه اشاره کرد (منبع) که تلاشی مثبت است و در صورت امکان شایسته است در سطوح گسترده تری هم انجام شود.
شهاب نورانی فر
